در قرآن سخن از «ولاء» و «موالات» و «تولّی» زیاد رفته است. در این كتاب بزرگ آسمانی مسائلی تحت این عناوین مطرح است. آنچه مجموعاً از تدبّر در این كتاب مقدّس به دست می آید این است كه از نظر اسلام دو نوع ولاء وجود دارد: منفی و مثبت؛ یعنی از طرفی مسلمانان، مأموریّت دارند كه نوعی ولاء را نپذیرند و ترك كنند، و از طرف دیگر دعوت شده اند كه ولاء دیگری را دارا باشند و بدان اهتمام ورزند.

ولاء اثباتی اسلامی نیز به نوبه ی خود بر دو قسم است: ولاء عام و ولاء خاص. ولاء خاص نیز اقسامی دارد: ولاء محبّت، ولاء امامت، ولاء زعامت، ولاء تصرّف یا ولایت تكوینی. اكنون درباره ی هر یك از اینها به اجمال بحث می كنیم. 3