امروز غالبا در كتابهایی كه راجع به «تبدّل انواع» نوشته اند، مسأله را به این شكل طرح كرده اند كه درباره ی پیدایش انواع گوناگون جاندار در دنیا، دو فرضیه وجود داشته است و بیش از دو فرضیه هم امكان ندارد وجود داشته باشد: یك فرضیه فرضیه ی «ثبات انواع» است كه نام آن را گاهی فرضیه ی «خلقت» می گذارند (یعنی خلقت مساوی است با ثبات انواع، قائل می شویم كه انواع ثابتند، پس مخلوقند) و نظریه ی دیگر نظریه ی «تبدّل انواع» .

حالا چرا اسم نظریه ی «ثبات انواع» را نظریه ی «خلقت و آفرینش» می گذارند؟ می گویند برای اینكه اگر انواع ثابت باشند، ناچار باید قائل بشویم كه هر نوعی از انواع در یك روز معین و در یك وقت معین، از عدم یا از یك گل و خاكی به طور ناگهانی به وجود آمده است، با یك وضع غیر عادی و غیر طبیعی (ما وراء الطبیعی) خلق شده است، همان طوری كه درباره ی خلقت آدم گفته می شود، هر جفتی از جفتهای حیوانات، در چند هزار سال و یا چند میلیون سال پیش، بعد از آنكه اصلا نبود و هیچ سابقه ای هم در این دنیای خاكی نداشت، یك مرتبه مشیّت الهی اقتضا كرد كه فلان نوع- مثلا نوع گوسفند- به وجود بیاید، برای اولین بار بدون سابقه ای یك جفت گوسفند نر و ماده خلق كرد و از اینجا موضوع پیدایش گوسفند پیدا شد و بعد تناسل كردند تا به امروز.

عین این حرف در اسب و شتر و طیور و در همه ی حیوانات می آید. این مسأله به همین شكل، بسیار مطرح شده است.

بعضیها برای اینكه از خداشناسی و اعتقاد به خدا دفاع كنند، آمده اند با نظریه ی «تبدّل انواع» مبارزه كرده اند، به دنبال اشكالات آن بوده اند كه ثابت كنند انواع ثابتند و ابتدای زمانی دارند. قهرا در نقطه ی مقابل هم برای اثبات مادیت (كه خدایی نیست) گفته اند انواع حتما متبدل شده اند، پس خدایی وجود ندارد. همه می دانند كه خود داروین- كه یك زیست شناس بوده است- شخصا یك آدم مادی نبوده است، معتقد به خدا و مذهبی بوده و هرگز نخواسته است از نظریات خودش این استنتاج را كرده باشد كه پس خدایی وجود ندارد. حتی می گویند در آن دم آخر هم كتاب مقدس را روی سینه ی خودش چسبانده بود. ولی از روی جهالت یا هر چیز دیگری، طرفداران و مخالفین توحید از دو طرف- كه آنها «ثبات انواع» را به آن شكل به مسأله ی توحید چسباندند و اینها از این طرف «تبدّل انواع» را به مادیت- كار را به جایی كشانیدند كه اساسا نظریه ی داروین یك نظریه ی صد در صد مادی تلقی شد و اثبات نظریه ی «تبدّل انواع» نوعی موفقیت برای مادیگری و شكست برای خداشناسی در میان مردم تلقی شد.

ما اینجا در دو قسمت باید بحث كنیم. یك قسمت در همین موضوعی كه عنوان كردیم كه قطع نظر از اینكه در كتب مقدس مذهبی دنیا چه آمده است، از نظر اینكه ما خداشناسی را یك مسأله ی علمی و عقلی می دانیم نه شرعی و تعبدی (یعنی نمی گوییم چون در دین آمده است كه خدایی هست، پس بگوییم خدایی هست) ، معتقدیم دلایل عقلی و علمی هم اقتضا می كند كه ما قائل بشویم خدایی هست. پس ما از نظر فن و علم خداشناسی و از نظر قانون عقل باید حساب كنیم كه آیا اعتقاد به وجود خدا ملازم است با اعتقاد به «ثبات انواع» و «خلقت» به همین شكلی كه گفته اند، یا نه؟ مرحله ی دوم این است كه اگر نظریه ی «تبدّل انواع» ثابت شد و فرضا با اصل توحید هم منافات نداشته باشد، آیا با آنچه در كتابهای مقدس (قرآن و تورات) آمده است منافات دارد یا ندارد؟