اما مرحله ی اول: رابطه ی مسأله ی توحید و تكامل. اولا اینكه گفته می شود كه از قدیم در دنیا دو نظر بیشتر وجود نداشته است، یكی نظریه ی «تبدل انواع» و یكی نظریه ی «حدوث انواع» ، از نظر تاریخ علم و فلسفه یكی از دروغهای دنیاست. این دو نظریه البته وجود داشته است. نظریه ی «تبدّل انواع» هم یك نظریه ی بسیار قدیمی است، نه تنها ما می گوییم قدیمی است، بلكه همه معتقدند كه قدیمی است. حتی در این كتابهای قدیمی خودمان مثل شفای بوعلی و اسفار ملا صدرا، این نظریه را از قدمای یونانیها نقل كرده اند و خود فرنگیها هم مكرر از آنها نقل كرده اند. تاریخ علم از حدود پانصد سال قبل از میلاد، نظریه ی «تبدّل انواع» را نشان می دهد. مردی به نام انكسیمندروس [1](به تعبیر حكمای قدیم) و مرد دیگری به نام انباذقلس [2] نظریه شان از قدیم معروف است كه قائل بوده اند انواع از یكدیگر مشتق شده اند. حتی در كتاب فلسفة النشوء و الارتقاء كه شبلی شمیل معروف لبنانی نوشته است [3]، در یكی از مقدماتی كه برای این بحث ذكر می كند، تاریخچه ی نظریه ی تطوّر (نشوء و ارتقاء) را ذكر می كند و در آنجا اقرار می كند كه این نظریه دو هزار و پانصد سال سابقه دارد. پس یك نظریه در میان علما و فلاسفه ی دنیا همین نظریه ی نشوء و ارتقاء بوده است. البته آنها آن عواملی را كه بعدها لامارك، داروین و بعد از داروین بیان كرده اند، به این دقت بیان نكرده اند ولی اصل این نظریه (كه انواع از یكدیگر اشتقاق پیدا كرده اند و انواع در اصل خیلی كم بوده یا بیشتر از یك نوع نبوده است) وجود داشته است. حتی راجع به اینكه اولین حیوانی كه در دنیا به وجود آمده است چگونه بوده، دریایی بوده است یا صحرایی یا به صورت كرمهایی بوده كه در لجنزارها به وجود آمده اند، حرفهایی گفته اند.

---