در مسأله ی هدایت، یكی دو موضوع باقی مانده است كه باید صحبت كنیم. در جلسه ی پیش فقط به یكی از آنها اشاره ای كردیم. یكی از آن موضوعات، علم اشراقی است. این مسأله مطرح است كه تمام علومی كه به بشر رسیده است (همین علوم بشری، نه علومی كه ما رسما به عنوان وحی و الهام پذیرفته ایم یعنی كتابهای آسمانی، به اینها ما كاری نداریم، [بلكه ] مجموع معلوماتی كه بشر خودش كسب كرده است) آیا مبدأ و منشأ آنها فقط و فقط تفكر (تفكر استدلالی و یا تفكر تجربی) است، یا كم و بیش عامل دیگری هم در این علوم دخالت دارد؟ در ابتدا این طور به نظر می رسد كه اگر بگویند اینهمه معلوماتی كه امروز بشر در رشته های مختلف دارد چیست، می گوییم واضح است، یا از روی تجارب به دست آورده است- تدریجا تجربه و آزمایش كرده، یك چیزهایی به دستش آمده است- و یا از راه فكر و استدلال به دست آورده است. فكر و استدلال یعنی اینكه از مقدمات معلومی كه قبلا داشته، یك نتیجه ی مجهولی را به دست آورده است، مثل طرز استدلالی كه معمولا در ریاضیات انجام می دهند. اگر منشأ معلومات بشر فقط همین دو راه باشد، به اصطلاح فلسفی باید بگوییم در پیدایش علوم جز علت فاعلی چیز دیگری دخالت نداشته است، زیرا وقتی ما یك چیز را تجربه می كنیم، آن تجربه خودش علیت دارد برای اینكه در ذهن ما یك صورت خاصی منعكس بشود، یعنی ما علم خودمان را از آن موضوع تجربه ی خودمان فراگرفته ایم، او علت فاعلی و ذهن ما معلول است.

استدلالهای بشر هم همین طور است، آن هم یك میزان علت و معلول ساده است.