موضوع دیگری كه خواستیم طرح كنیم مسأله رؤیا و خواب دیدن است كه جزء مسائل مهم دنیاست. حتّی خود خوابیدن هم موضوع مهمی است، هنوز كسی نمی تواند صد در صد علل خوابیدن را تشریح كند كه چیست، و عده ای از روان شناسان برای «خوابیدن» گذشته از علت جسمانی، علت روانی ذكر كرده اند.

حالا ما با خوابیدن كاری نداریم، موضوع عمده خواب دیدن است. در اخبار ما هم وارد شده است كه خداوند خواب دیدن را در بشر برای این قرار داده است كه آیتی از آیات الهی باشد. راجع به خواب دیدن نظریات مختلفی هست.

یك نظریه این است كه اصلا خواب دیدن چیزی نیست كه قابل توجه باشد.

انسان در عالم بیداری فكر و شعورش منظم كار می كند، در عالم خواب نامنظم و پرت وپلا و پراكنده، یك سلسله تخیلات بی منطق بی منطق، بی اساس بی اساس كه اصلا شایسته ی فكر كردن و مطالعه نیست، در عالم خواب برای آدم پیدا می شود. می گویند تمام رؤیاها این طور است. این نظریه قطعا باطل است. خواب دیدن، حتی همان خواب دیدن هایی كه ما آنها را پرت وپلا می دانیم و واقعا از یك نظر هم پرت وپلا هست، آن طور پرت پرت وپلایی كه كسی خیال كند بی حساب بی حساب است نیست، نظمی دارد، منطقی دارد.

بعدها علما [به این نتیجه ] رسیده اند كه همه ی خواب دیدن ها منطق دارد، منتها درباره ی منطق خواب دیدن باز دو نظریه است: بعضی می گویند منطق خواب دیدن فقط سوابق روحی و جسمی خود انسان است. آن سوابق روحی یا سوابق جسمانی انسان است كه خواب دیدن را ایجاد می كند. بی جهت نمی شود كه آدم همین جور خواب ببیند. نظریه ی دیگری هست كه خواب دیدن اقسامی دارد: ممكن است وابستگی به حالات بدنی انسان داشته باشد، ممكن است وابستگی به حالات روانی انسان داشته باشد، ممكن است به هیچ یك از اینها وابستگی نداشته باشد- كه اینها خوابهای نادر الوجود است- و احیانا در آن، جنبه ی اشراق و الهام باشد.