یك موضوع دیگر كه باز از توضیحات خودشان می فهمیم- و خیلی باید رویش تكیه كرد- مسأله ی معلم داشتن است یعنی از یك قوه ای، از یك چیزی تعلیم می گرفته است. پس وقتی ما می گوییم «بیرونی نیست» یعنی از راه حواس نیست، از یك موجودی كه در طبیعت به آن معلم بشری [می گویند] نیست، یا از تجربه و آزمایش نیست، نه اینكه اساسا هیچ معلمی ندارد یعنی از ذات خودش دارد، در ذات خودش بشری است مثل ما، در ذات خودش جاهل استأَ لَمْ یَجِدْكَ یَتِیماً فَآوی `وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدی `وَ وَجَدَكَ عائِلاً فَأَغْنی [1] در ذات خودش یعنی در روح خودش، در سلولهای مغز خودش هیچ از این اطلاعات قبلا نداشته. در قرآن خیلی روی این قضیه [تأكید شده ] : ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ [2]، وَ عَلَّمَكَ ما لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ [3] یك كسی كه نمی داند، قطعا هم نمی داند ولی به او آموزانیده می شود، «عَلَّمه شدید القوی» . حالا «شدید القوی» می خواهد مقصود خدا باشد، می خواهد مقصود جبرئیل باشد، هر چه می خواهد باشد، به هر حال آموختن است، بدون شك صحبت آموزش در كار است، مثل غرایز حیوانات نیست. در غرایز حیوانات آموزش نیست كما اینكه در الهامهایی كه انسانهای دیگر هم احیانا می گیرند، الهامی كه مثلا در دانشمندان- آنهایی كه روش الهامی را قبول دارند- [رخ می دهد آموزش نیست ] . دانشمندی كه مدعی است ناگاه یك فرضیه ای به من الهام می شود، او فقط همین قدر احساس می كند كه نمی دانست، ناگهان چیزی در ذهنش آمد اما احساس نمی كند كه با یك معلمی سر و كار دارد، همین قدر می فهمد جوشید اما این از كجا آمد خودش دیگر حس نمی كند كه با جایی تماس داشته یا نداشته است. ولی انبیاء آنطوری كه توضیح می دهند وجود آن معلم را احساس می كنند، احساس می كنند كه نمی دانند و می گیرند، معلم را احساس می كنند، پس معلم دارند. قسمت دوم مسأله ی معلم داشتن است كه تعلیم و تعلم در كار است.

---