اكثر، وحی واسطه هم دارد. این هم یك مطلبی است. نمی شود انكار كرد. یك حقیقتی است و باید به آن ایمان داشت چون یكی از چیزهایی كه ما در قرآن داریم و باید به آن ایمان بیاوریم ملائكه استكُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِكَتِهِ [1]. این خودش یك ایمانی است كه باید داشت. پیغمبران معمولا [2] وحی را به وسیله ی یك موجود دیگری- نه مستقیم از خدا- كه نام او «روح الامین» استنَزَلَ بِهِ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ یا «روح القدس» است در تعبیرات دیگر، یا «جبرئیل» است در تعبیرات دیگر (اینها اسمهای مختلف از اوست) می گیرد، به وسیله ی او تلقی می كند و مستشعر به آن وسیله هم هست. ولی در غرائز و الهامات فردی این چیزها دیگر در كار نیست و كسی احساس و درك نمی كند.

با توجه به همه ی اینها- كه اینها را اولیاء وحی توضیح داده اند- ما باید ببینیم چه فرضیه ای می توان گفت (می گویم فرضیه، چون در مسأله ی وحی هیچ كس ادعا نكرده كه من می توانم صد در صد حقیقتش را كشف كنم، یك پدیده ی مخصوص انبیاء بوده) . تا حدودی كه از همین قرائن به دست می آید یك فرضیه ای می شود گفت.

---