اینجا تفسیر نقطه ی مقابلی وجود دارد كه این هم انكار نبوت نیست، كسی كه این حرف را می زند نمی خواسته انكار كند ولی پیش خودش اینجور خواسته تفسیر كند و كرده است. سید احمد خان هندی كه یك سبك خاصی تفسیر نوشته تقریبا چنین فكری دارد، و بعضی افراد دیگر. بعضی از افراد خواسته اند كه تمام این تعبیرات، وحی از جانب خدا و نزول فرشته و سخن خدا و قانون آسمانی و همه اینها را یك نوع تعبیرات بدانند، تعبیرات مجازی كه با مردم عوام جز با این تعبیرات نمی شد صحبت كرد.

می گویند پیغمبر یك نابغه ی اجتماعی است ولی یك نابغه ی خیر خواه. یك نابغه ی اجتماعی كه این نبوغ را خداوند به او داده است در جامعه ای پیدا می شود، اوضاع جامعه خودش را می بیند، بدبختی های مردم را می بیند، فسادها را می بیند، همه ی اینها را درك می كند و متأثر می شود و بعد فكر می كند كه اوضاع این مردم را تغییر بدهد. با نبوغی كه دارد یك راه صحیح جدیدی برای مردم بیان می كند. می گوییم پس وحی یعنی چه؟ روح الامین و روح القدس یعنی چه؟ می گوید روح القدس همان روح باطن خودش است، عمق روح خودش است كه به او الهام می كند، از باطن خود الهام می گیرد نه از جای دیگری. چون از عمق روحش این اندیشه ها می آید به سطح روحش، می گوییم پس روح الامین اینها را آورده و چون سر سلسله ی همه كارها خداست و همه چیز به دست خداست، پس خدا فرستاده، چون هر كاری تا خدا نخواهد كه نمی شود. پس معنی وحی این است كه از عمق اندیشه ی خود پیغمبر سرچشمه می گیرد و می آید به سطح اندیشه اش. می گوییم ملائكه یعنی چه؟ می گوید ملائكه یعنی همین قوای طبیعت، ملائكه عبارت است از قوایی كه در طبیعت وجود دارد، و چون خدا این قوا را استخدام می كند بنابراین ملائكه در اختیار او هستند. پس دین یعنی چه؟ می گوید چون این قوانینی كه او وضع كرده است واقعا قوانین صحیح و صالحی است و برای سعادت اجتماع مفید است پس دین است، از جانب خداست و ما چیز دیگری نمی خواهیم. خلاصه تمام آنچه كه در باب رابطه پیغمبر با خدا، گرفتن دستور از خدا، وحی، نزول فرشته و اینجور چیزها گفته می شود تمام اینها را تقریبا توجیه و تأویل می كنند به همین جریانهای عادی ای كه در افراد بشر هست، منتها افراد استثنایی و افراد نابغه ی بشری. در واقع اینكه ما وراء فكر و مغز و روح انسان حقیقتی باشد و او از آن ما وراء تلقی كرده باشد- حالا به هر نحو و به هر شكل- اینها را نمی خواهند قبول كنند و اصلا هیچ جنبه ی غیر عادی را نمی خواهند بپذیرند. این هم یك جور نظریه است.