متكلمین- كه سبكشان را می گویند سبك كلامی- اساسا قانون علت و معلول و نظام سببی و مسبّبی را در جهان قبول ندارند و آنچه را هم كه دیده می شود تقریبا یك امر تشریفاتی می دانند و گویی فكر می كنند تقید به نظام علت و معلول نوعی محدودیت قائل شدن برای خداست كه بگوییم از یك علت معین معلول معین پیدا می شود و بعد هم كأنه خدا را از كار خودش منعزل كرده ایم، نه، این حرفها در كار نیست، هر چیزی را ما مستقیم و بلا واسطه باید به خدا نسبت دهیم. بعد می گویند خداوند هم چون حكیم است كارها را بر طبق مصلحت انجام می دهد، كاری كه خوب هست می كند و به مقتضای حكمتش باید هم بكند، اگر نكند به حكمتش ضربه می زند (تازه آنهایی كه قائل به حسن و قبح هستند [چنین می گویند] ، آنهایی كه نیستند این مقدار را هم نمی گویند) ، كار بد را هم نباید بكند، اگر بكند باز به خدایی و حكمتش ضربه می زند. این است كه كارهای خوب را تعبیر می كنند كه «یجب علی الله» بر خدا واجب است، چون نیك است بر او واجب است چنین كاری را بكند، و كار بد را می گویند- مثلا- قبیح است بر خدا كه چنین بكند.

این سبك استدلال البته سبك صحیحی نیست، چه از آن جهتی كه انكار نظام علت و معلول است و چه از نظر اینكه انسان بخواهد خداوند را محكوم یك قاعده و قانون كرده باشد كه خدا این كار را می كند به دلیل اینكه اگر نكند خلاف است، یعنی تحت این انگیزه این كار را می كند، اگر این كار را نكند خلاف كرده است، برای اینكه خلاف نكند [این كار را می كند] . اصلا «برای» كه معنایش حكم انگیزه را داشته باشد، با خدایی یعنی با واجب الوجود بودن، با اینكه خودش تحت تأثیر هیچ علتی قرار نداشته باشد منافات دارد. و بعلاوه این حسن و قبح هایی كه ما درك می كنیم اینها را به اصطلاح می گویند امور اعتباری بشری است، یعنی اینها یك چیزهایی است كه فقط در زندگی بشر صادق است، در غیر آن صادق نیست. این یك سبك است كه اساسش [این است ] : چون این كار نیك است باید باشد، چون این كار بد است نباید باشد. این یك سبك فكر است. ما اینطور نخواستیم استدلال كنیم كه پیغمبران اگر باشند وجودشان مفید است، چون ما فرض می كنیم وجودشان مفید است می گوییم هر چیزی هم كه مفید است خوب است، پس باید خدا این كار را كرده باشد.