روایتی است مربوط به انبیاء و رسل كه یك مرد زندیق [1] از امام صادق (ع) سؤال كرد: «من این اثبتّ الانبیاء و الرّسل؟ » تو انبیاء و رسل را به چه دلیل اثبات می كنی؟ امام در پاسخ خود تكیه كرد بر مسأله ی توحید، فرمود:

انّا لمّا اثبتنا انّ لنا خالقا صانعا متعالیا عنّا و عن جمیع ما خلق و كان ذلك الصّانع حكیما متعالیا لم یجز ان یشاهده خلقه و لا یلامسوه فیباشرهم و یباشروه و یحاجّهم و یحاجّوه ثبت انّ له سفراء فی خلقه یعبّرون عنه الی خلقه و عباده و یدلّونهم علی مصالحهم و منافعهم و ما به بقائهم و فی تركه فنائهم فثبت الآمرون و النّاهون عن الحكیم العلیم فی خلقه. . .

خلاصه اینكه ریشه ی اثبات انبیاء و رسل، خود اثبات خداست با صفات و شئونش.

وقتی شناختیم كه ما خالق و صانعی داریم حكیم و متعالی از ما، یعنی ما نمی توانیم با حواس و مداركی كه داریم با او در تماس مستقیم باشیم و او را شهود یا لمس كنیم یا با او محاجّه و سؤال و جواب كنیم، با توجه به اینكه ما نیازمندیم كه او ما را [راهنمایی كند] زیرا فقط او كه حكیم است، به مصالح و منافع واقعی ما آگاه است، بنابراین باید یك موجودی كه دارای دو جنبه است: از طرفی با خدا در تماس است یعنی می تواند از او وحی تلقی كند، و از طرف دیگر ما می توانیم با او تماس بگیریم وجود داشته باشد و وجود چنین كسانی لازم و واجب می شود.

آنگاه درباره ی این افراد می فرماید: «حكماء مؤدّبین بالحكمة» خود اینها باید حكیمانی باشند و به حكمت تأدیب شده باشند. «مبعوثین بها» به حكمت مبعوث شده باشند یعنی دعوتشان دعوت حكمت باشد. «غیر مشاركین للنّاس علی مشاركتهم لهم فی الخلق» در عین اینكه در خلقت با مردم شریكند، در یك جهاتی باید با مردم شریك نباشند، یك جنبه ی علاوه ای، روح علاوه ای باید در آنها وجود داشته باشد. «مؤیّدین من عند الحكیم العلیم بالحكمة» و مؤیّد از ناحیه ی او باشند. «ثمّ ثبت ذلك فی كلّ دهر و زمان» در تمام ازمنه چنین وسائطی لازم است «لكیلا تخلو الارض من حجّة یكون معه علم یدلّ علی صدق مقالته و جواز عدالته» [2].

---