شیعه در اینجا یك بیانی دارد كه مدعی است هم مضمون آیات، آن را تأیید می كند و هم تاریخ. پس مطلب در دو قسمت باید بحث شود، یكی اینكه مضمون آیات تأیید می كند و دیگر اینكه تاریخ تأیید می كند.

اگر بخواهم قسمت دوم را بحث كنم یك مسأله ی تاریخی خیلی مفصلی است.

اغلب كتابهایی كه در این مورد نوشته اند بیشتر روی این جهت تكیه كرده اند كه از جنبه ی تاریخی و از جنبه ی حدیثی ثابت كنند كه آیه یاَلْیَوْمَ یَئِسَ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ اَلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَكُمُ اَلْإِسْلامَ دِیناً در غدیر خم نازل شده است. كتاب الغدیر همین مطلب را ثابت می كند. گذشته از كتب حدیث، در مورد مورخین هم همین طور است. قدیمترین كتاب تاریخی اسلام از كتابهای تاریخ عمومی اسلامی و از معتبرترین كتابهای تاریخ اسلامی كه شیعه و سنی آن را معتبر می شمارند كتاب تاریخ یعقوبی است. مرحوم دكتر آیتی هر دو جلد این كتاب را ترجمه كرده اند. كتاب بسیار متقنی است و در اوایل قرن سوم هجری نوشته شده است. ظاهرا بعد از زمان مأمون و حدود زمان متوكل نوشته شده. این كتاب كه فقط كتاب تاریخی است و حدیثی نیست، از آن كتابهایی است كه داستان غدیر خم را نوشته است. كتابهای دیگری- كه آنها را هم اهل تسنن نوشته اند- نیز حادثه ی غدیر خم را ذكر كرده اند.

نقل روایت این است كه پیغمبر اكرم در بازگشت از حجة الوداع [1] هنگامی كه به غدیر خم كه نزدیك جحفه [2] است رسیدند، قافله را متوقف و اعلام كردند كه می خواهم درباره ی موضوعی با مردم صحبت كنم. (این آیه ها نیز در آنجا نازل شد. ) بعد دستور داد كه منبری برایش درست كنند. از جهاز شتر و چیزهای دیگر مركز مرتفعی ساختند.

حضرت رفت بالای آن و مفصل صحبت كرد: «الست اولی بكم من انفسكم؟ قالوا: بلی» .

آنگاه فرمود: «من كنت مولاه فهذا علیّ مولاه» . بعد از این بود كه این آیه نازل شد: اَلْیَوْمَ یَئِسَ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ اَلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی .

اگر بخواهیم از جنبه ی تاریخی بحث كنیم، باید یك یك كتابهایی از شیعه و سنی و مخصوصا از اهل تسنن را كه این حادثه را نقل كرده اند بیاوریم و بررسی كنیم. اینها را در كتابهایی مثل الغدیر یا ترجمه های آن نوشته اند. كتابی را چند سال پیش در مشهد همین جوانان «كانون نشر حقایق» منتشر كردند كه تقریبا زبده و خلاصه ای است در مسأله ی غدیر. برای مثل آقایان شاید خواندن آن كتاب مفید باشد.

استدلال شیعیان یكی از جنبه ی تاریخی است كه می گویند وقتی ما می بینیم در لفظ آیه یاَلْیَوْمَ یَئِسَ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ این مطلب نیست كه «امروز» كدام روز است، به تاریخ و شأن نزول ها مراجعه می كنیم. در نتیجه می بینیم [روایات ] نه یكی، نه دو تا و نه ده تا بلكه به طور متواتر می گوید این آیه در روز غدیر خم نازل شد كه پیغمبر (ص) علی (ع) را به جانشینی خودش نصب كرد.

---