---

كرد. از این جهت است كه فلاسفه از قدیم گفته اند با انكار این اصل هیچ حقیقتی را نمی توان اثبات كرد.

(1). و به عبارت دیگر راههایی كه بشر به خیال خود برای رسیدن به واقع فرض كرده راه رسیدن به واقع نیست، بلكه راه وصول به یك رشته اندیشه ها و افكار است.

مثلاً انسان از راه حس و مشاهده ی مستقیم می خواهد از عالم آسمانها مطلع شود، و یا از راه تجربه و آزمایش می خواهد یك قانون كلی را در طبیعت كشف كند، و یا از راه عقل و فكر می خواهد وجود یك حقیقتی را ثابت نماید؛ آیا پس از آنكه مدتی پشت تلسكوپ به مشاهده پرداخت و یا در آزمایشگاه عملیات آزمایشی را انجام داد و یا مقدار زیادی به مغز خود فشار آورد آخر كار جز به یك مشت ادراكات و صور ذهنی كه در حافظه ی خود جمع نموده به چیز دیگری نائل شده است؟ پس این راهها كه بشر آنها را راه رسیدن به واقعیت خارجی می پندارد فقط راه وصول به یك رشته افكار و اندیشه های ذهنی است نه راه وصول به واقع خارجی.

---