حقیقی بودن و مطابق با واقع بودن ادراكات انسان (فی الجمله) بدیهی است؛ یعنی اینكه «همه ی معلومات بشر- علی رغم ادعای ایده آلیستها- صد در صد خطا و موهوم نیست» بر همه كس در نهایت وضوح هویداست و احتیاج به استدلال ندارد بلكه استدلال بر این مطلب محال و غیر ممكن است.

یك سلسله حقایق مسلّمه یا بدیهیّات- كه در مقاله ی 2 آنها را «فطریّات» نامیدیم- در ذهن هر كسی حتی خود سوفسطائیان موجود است و خود آنها نیز در حاقّ ذهن به آنها اعتراف دارند. سوفسطائی واقعی- یعنی كسی كه نسبت به همه چیز مردد یا منكر باشد- یافت نمی شود.

سوفسطائیان و ایده آلیستها وقوع خطا را از حس و عقل دلیل بر مدعای خود قرار داده اند و ما در جواب شبهه ی 2 از مقاله ی 2 گفتیم كه خود همین پی بردن به خطا دلیل بر این است كه یك سلسله حقایق مسلّمه در نزد ما هست كه آنها را معیار و مقیاس قرار داده ایم و از روی آنها به خطاهایی پی برده ایم و الاّ پی بردن به خطا معنی نداشت زیرا با یك غلط نمی توان غلط دیگری را تصحیح كرد.

غرض از این بیان تنبیه و توجه دادن هر كس است به فطریات خود نه استدلال و اقامه ی برهان بر مدعا، زیرا همچنانكه دانشمندان گفته اند اگر كسی منكر جمیع اصول و حقایق مسلّمه بشود (البته به زبان) استدلال و اقامه ی برهان برای محكوم كردن او بی فایده است زیرا هر استدلالی متكی به مقدماتی خواهد بود و آن مقدمات یا خود بی نیاز از استدلال اند یا آنكه بالاخره متكی به اصول و مقدماتی خواهند بود كه بی نیاز ازاستدلال باشند و اگر طرف به هیچ اصلی اذعان نداشته باشد و برای هر مقدمه دلیل بخواهد، تا بی نهایت پیش خواهد رفت و قهراً حصول نتیجه غیر میسر خواهد بود.

یكی از مادیین در مقام رد سفسطه ی ایده آلیستها، برای اثبات وجود عالم خارج، به فرضیه ی لاپلاس و اینكه زمین از خورشید جدا شده و سالها در حال التهاب بوده و پس از میلیونها سال موجودات زنده و از آن جمله انسانها و از آن جمله شخص ایده آلیست كه همه چیز را ذهنی می داند [پدید آمده اند] متمسك شده و این را استدلال قاطعی در رد سفسطه ی ایده آلیستها پنداشته است.

واضح است كه این گونه استدلالات در رد كسی كه خورشید و زمین و انسانهای روی زمین و بالاخره همه ی جهان را صور ذهنی و بی واقعیت می داند و اساساً علم و فلسفه را بی معنی می شمارد چقدر بیهوده است.

در متن این مقاله كه كیفیت وقوع خطا بررسی شده منظور اقامه ی دلیل بر رد مدعای سوفسطائیان نیست بلكه منظور جواب شبهه ای است (شبهه ی 2 از شبهات مقاله ی 2) كه در باب كاشفیت علم و خطای قوای ادراكی ایراد نموده اند.

در متن این مقاله بررسی شده كه هیچ علمی بی مكشوف نیست و هیچگاه قوای ادراك كننده در كار خود اشتباه نمی كنند، منشأ وقوع خطاها و اشتباهات چیز دیگری است كه شرح داده شده است.