---

طرف را انتخاب كند- عقلا محال و ممتنع است. آری، كسانی كه غور كاملی در این مسائل ندارند یك رشته مثالهای عوامانه ای را مورد نقض قرار داده و ادعا كرده اند كه ترجیح بلا مرجّح محال نیست، مثل آنكه گفته اند كه اگر دو كاسه آب كه از هر جهت متساوی باشند در جلو تشنه ای بگذاریم او قهراً یكی از آن دو كاسه را بر خواهد داشت در صورتی كه نسبت شخص بردارنده با برداشتن این كاسه و آن كاسه متساوی است، و همچنین است حال كسی كه از راهی می رود و به سر دو راهی می رسد و هر دو راه او را به یك نحو به مقصد می رسانند، و همچنین است حال كسی كه متاعی می خواهد تهیه كند و از نوع آن متاع، افراد متساوی وجود دارد، قهراً یكی از آن افراد را انتخاب می كند.

در این مثالها ما علت مرجّح را یعنی آن چیزی كه موجب می شود اراده به یك طرف بالخصوص متمایل شود نمی شناسیم نه اینكه چنین مرجّحی وجود ندارد. این اشخاص گمان كرده اند كه انسان همواره می تواند عللی را كه موجب تعلق اراده به یك طرف می شود تمیز بدهد و حال آنكه در علم النفس ثابت شده كه هزاران عوامل نفسی در مرتبه ی شعور مخفی ما، در ترجیح اراده دخالت می كند كه شعور ظاهر ما به كلی از آنها بی اطلاع است. پس این مثالها را نمی توان دلیل بر وقوع «ترجیح بلا مرجّح» گرفت.

بعد از این دو مقدمه (تساوی نسبت ماهیت با وجود و عدم، و امتناع ترجّح بلا مرجّح) ما می توانیم مدعای حكما را راجع به «علت احتیاج به علت» بفهمیم. حكما می گویند: هر ماهیتی نسبتش با وجود و عدم متساوی است (مقدمه ی اول) و هر چیزی كه نسبتش با دو چیز متساوی است اگر بخواهد به یك طرف مخصوص متمایل