صاحبان این نظریه می گویند كه «خود» یا «من» عبارت است از مجموعه ی ادراكات مختلفی كه به وسیله ی احساس یا تخیل و غیره دائماً و علی التعاقب پیدا می شوند و لاینقطع یكدیگر را تعقیب می نمایند. مطابق این نظریه «خود» یك موجود وحدانی نیست بلكه مجموعه ی احساسات و خیالات و افكاری است كه سلسله ی واحدی را تشكیل می دهند؛ پس «من» یعنی مجموعه ی دیدنها و شنیدنها و به یاد آوردنها و فكر كردنها كه در طول زندگی پدید می آیند.

این عقیده را ابتدا فلاسفه ی حسی و تجربی اروپا كه از قرن هفدهم به بعد ظهور كرده اند و اساس شناسایی صحیح را احساس و تجربه دانستند اظهار داشتند. این دانشمندان روی اصل اینكه اساس معرفت صحیح، حس و تجربه است و حس جز به عوارض و حالات تعلق نمی گیرد حقیقتی را غیر از آنچه به تجربه در آید قبول ندارند (البته انكار هم نمی كنند) و در میان آنها كسانی پیدا می شوند (مانند هیوم انگلیسی) كه نه تنها به وجود جوهر مستقل نفسانی ایمان ندارند، به وجود جوهر مادی خارجی كه عوارض طبیعی، حالات او هستند نیز ایمان راسخ ندارند زیرا می گویند احساس و تجربه فقط ما را به وجود یك سلسله امور كه «عوارض» و «حالات» نامیده می شوند آگاه می كنند اما وجود جوهری جسمانی كه منشأ حالات طبیعی و وجود جوهری نفسانی كه منشأ حالات ضمیر و وجدان باشد دلیلی از حس و تجربه ندارد.

این گروه نفس را اینطور تعریف می كنند «مجموعه ی تصورات پی در پی كه در ذهن

---

پیدا می شود» . مادّیون كه قائل به اصالت ماده هستند یعنی ماده را تنها جوهر اصیل می دانند و در عین حال اساس معرفت و شناسایی را احساس و تجربه می دانند، در باب بیان حقیقت «خود» یا «من» از حسیون پیروی كردند و گفتند كه «خود» یا «نفس» عبارت است از مجموعه ی افكار و خیالات و احساسات پی در پی كه برای یك متشكّله ی مخصوص مادی پیدا می شود. اینك بهتر است عقیده ی مادیون را راجع به حقیقت «خود» و اینكه این تصور از كجا ناشی می شود از خود آنها بشنویم.

دكتر ارانی در پسیكولوژی صفحه 104 می گوید:

و نیز در همان صفحه می گوید:

در صفحه ی 105 می گوید:

---

در صفحه 104 می گوید:

در صفحه ی 106 می گوید:

خلاصه ی این نظریه همان بود كه قبلاً گفته شد: مفهوم «من» عبارت است از یك سلسله ادراكات و احساسات و افكار متوالی كه رشته ی واحدی را تشكیل می دهند.