چنانكه از بیان گذشته دستگیر می شود قوای فعاله انسان چون فعالیت طبیعی و تكوینی خود را روی اساس ادراك و علم استوار ساخته ناچار است برای مشخص كردن فعل و مورد فعل خود یك سلسله احساسات ادراكی چون حب و بغض و اراده و كراهت به وجود آورده و در مورد فعل به واسطه تطبیق همین صور احساسی، متعلّق فعالیت خود را از غیر آن تمیز داده و آنگاه مورد تطبیق را متعلّق قوه فعاله قرار داده (معنای بایستی را به وی داده، وجوب میان خود و میان او گذشته) و فعل را انجام دهد و آزمایش ممتد در افراد انسان و سایر جانوران زنده همین نظر را تأیید می كند.