هستی دارای عوالم متعددی است و این عوالم متطابق اند، یعنی متباین نیستند،
هر عالمی به منزله ی ظلّ عالم دیگر است و به تعبیر عرفا عالم بالاتر نسبت به پایین تر
همان پایین تر است منهای نقائصش و برعكس؛ مرتبه ی بالاتر عین پایین تر است منهای
نواقصش. این بالاتری و پایین تری را به «حقیقه» و «رقیقه» تعبیر می كنند [كه هر
پایینی رقیقه ی حقیقت بالاتر از خود است. ] هر جا بالاتری باشد پایین تر به تبع موجود
است.
خلاصه، وجود مادّی ترقّی می كند وجود ذهنی و نفسانی می شود؛ به عكس،
مجموعه آثار شهید مطهری . ج7، ص: 276
وجود ذهنی تنزّل می كند وجود مادی می شود.