حال ببینیم موضوع فلسفه چگونه است، تعریف «موجود بما هو موجود» چیست و
تحققش چطور است؟ تعریفش را می گویند روشن است، ولی نه به دلیل اینكه معرّف
آن را روشن كرده است، بلكه بالذات روشن است.
و اما از نظر تحقّق، می دانیم كه نقطه ی مقابل این موضوع، عدم محض است. وقتی
ما می گوییم «موجود بماهو موجود» هیچ تعیّنی را در نظر نمی گیریم كه آیا موجود بماهو
موجود واجب است یا ممكن؟ مجرّد است یا مادی؟ واحد است یا كثیر؟ هر چه
می خواهد باشد، ما می گوییم موجود بما هو موجود چنین احكامی دارد، فعلا در مقام
بیان تعیّنش نیستیم. نقطه ی مقابل اینكه موجود بما هو موجود محقّق باشد این است كه
اساساً موجودی در عالم وجود نداشته باشد؛ یعنی همه چیز هیچ در هیچ و پوچ باشد،
حتّی خود من هم وجود نداشته باشم و هیچ چیز وجود نداشته باشد. اما از بدیهی ترین
مسائلی كه عقل انسان آن را نفی می كند [كه چنین نباشد] و احتیاج به هیچ دلیلی هم
ندارد، همین است كه «موجود مّا» یی در عالم هست.