یک اصطلاح دیگری [هست ] که این هم صرف اصطلاح نیست و در باره ی یک
حقیقت است. این اصطلاح نه خودش در کلام شیخ آمده و نه اصل مطلب آن، و بلکه
شاید شیخ اساساً به این مطلب توجه نداشته است، و آن این است که در یک تقسیم
دیگر می گویند علم بر دو قسم است: علم فعلی و علم ذاتی، یا به تعبیر شاید رساتر:
علمی که مع المعلوم است، و علمی که مقدم بر معلوم است.
سؤال:
این همان تقسیمی است که در صفات می شود و به صفات ذاتی و
غیر آن تقسیم می کنند؟ مجموعه آثار شهید مطهری . ج8، ص: 321
استاد: نه، این فرق دارد.
علمی که با معلوم است و به یک اعتبار عین معلوم است، و علمی که قبل از معلوم
است. آن علم قبل از معلوم را به یک اعتبار می توانیم «علم ذاتی» هم بنامیم. مقصود
چیست؟
این از یک نظریه ای در باب علم حضوری ناشی می شود. گفتیم که شیخ یک
درجه از علم حضوری را که علم مجرد به ذات خود است قبول داشت، و قبول داشت
که در این علم، عالم و علم و معلوم یکی است.