دانشنامه
|
کتابخانه
|
اخبار
|
مقالات
|
پرسش و پاسخ
|
پایان نامه ها
|
مراکز
|
شخصیت ها
|
تقویم
تقویم بنیاد
تقویم علمی فرهنگی شهید مطهری
|
نگارخانه
|
فروشگاه
|
انجمن
|
مسابقات
صفحه اصلی
|
تماس با ما
|
معرفی بنیاد
|
انتشارات صدرا
|
راهنمای پایگاه ها
امکانات
ارسال به دوستان
ارسال اشکال
برگزیدن
چاپ
در
کل پایگاه
مقالات
پرسش و پاسخ
پایان نامه ها
اخبار و اطلاعات
تقویم علمی فرهنگی شهید مطهری
مراکز اسلامی
دانشنامه مطهري
کتابخانه
شخصیت ها
نگارخانه
انجمن
راهنمای پایگاه ها
کتابخانه
نام کتاب : درسهاى اشارات نجات الهیات «شفا»
بازدید : 1235555
تاریخ درج : 1391/03/21
فهرست مطالب
جستجو
شناسه کتاب
درسهای اشارات
النمط الرابع فی الوجود و علله
بساطت واجب
النمط الثامن فی البهجة و السعادة
مقدمه
كتاب اشارات
علّت طرح مسأله ی سعادت
معنی «سعادت»
سعادت و لذّت
سعادت و سرور
رابطه ی سعادت و قوّه ی عاقله
سعادت و آرزو
سعادت و رضایت
درجات و مراتب سعادت
عوامل سعادت
ارزش و میزان دخالت عاملها
پیوستگی و ارتباط عاملها
آیا سعادت متغیّر است یا ثابت؟
دین و مذهب
ثبات و تغییر عوامل
فرق عاملها و عامل عاملها
آیا سعادت مطلق است یا نسبی؟
آیا انسان برای رسیدن به سعادت نیازمند به راهنماست؟
النمط الثامن فی البهجة و السعادة
1 معنی «مطلق» و «نسبی» و اثبات نسبی بودن خیرات و شرور
2 نسبی بودن خیرات و شرور در مورد قوای مختلف یك فرد و افراد مختلف یك نوع
3 مناط و ملاك اختلاف خیرات و شرور در مورد قوا یا افراد مختلف
4 بین «حق» و «جمیل» فرق است
5 آیا خیرات عقلیّه در اشخاص مختلف یا ملتهای مختلف متفاوت است یا نه؟
6 آیا نیل به شكر و مدح و احترام از لذات عقلی است؟
النمط التاسع فی مقامات العارفین
درسهای
نجات
فصل (1) فی بیان أقسام الموجود
موضوع فلسفه
«مبدأ اول هر شرح بودن» به چه معناست؟
یك معنای غلط برای «مبدأ اول»
تفسیر اول «مبدأ اول هر شرح»
تفسیر دوم از «مبدأ اول»
تقسیم موجود به جوهر و عرض
«نجات» ملخّص «شفا» نیست
اشاره به بیان «شفا» در برهان بر وجود جوهر
مقصود از «حلول» چیست؟
اشاره ای به رابطه ی ماده و صورت
اقسام جوهر
اشاره ای به فصل اثبات ماده و بیان ماهیت صورت جسمانی
اقوال در حقیقت مادّه
ماهیت صورت جسمیه
فصل (2) فی اثبات المادة و بیان ماهیة الصورة الجسمیة
كارهای فلسفه
ماهیت صورت جسمیه
داشتن كمّیت معین جزء ماهیت جسم نیست
تفاوت میان كمیت جوهری و كمیت عرضی
جسم طبیعی و جسم تعلیمی
تقریر مدّعای مشّائین
یك تمثیل روشن برای تصور ماده
اثبات وجود ماده ی اولی
تفاوت میان ماده ی ثانیه با ماده ی اولی
فرق میان عدم تعین ماده ی اولی با سایر عدم تعین ها
اشاره به برهان قوّه و فعل
برهان فصل و وصل
2- اثبات وجود ماده ی اولی
برهان قوّه و فعل در اثبات وجود ماده ی اولی
فصل (3) فی أن الصورة الجسمیة مقارنة للمادة فی جمیع الاجسام عموما
اصل تبدیل ماده به انرژی در علم جدید و انطباق آن با بحث فلسفی ماده و صورت
پاره ای سؤالات فلسفی درباره ی انرژی
تعارض میان مفهوم جدید ماده با مفهوم فلسفی آن
ماده ی فلسفی هیچگاه از صورت جسمیه جدا نمی شود
فصل (4) فی اثبات التخلخل و التكاثف
دو نوع تخلخل و تكاثف مجازی و حقیقی
برهان حكما بر امكان وقوع تخلخل و تكاثف
سه نظریه راجع به اینكه چرا اشیاء دارای مقادیر معین هستند
نظریه ی اول
نظریه ی دوم
نظریه ی سوم
نتیجه گیری از نظریات فوق
تخلخل و تكاثف در كل عالم طبیعت
فصل (5) فی ترتیب الموجودات
معنای «اولویّت به وجود»
اولویّت غیر از ترتیب است
مسئله ی تشكیك در وجود
درسهای الهیّات
«شفا»
مقاله ی اول
الفصل الأوّل فی ابتداء طلب موضوع الفلسفة الأولی لتتبیّن إنّیّته فی العلوم
اقسام حكمت نظری از نظر ارسطو چهار تاست
روابط فلسفه و علوم
الفصل الثّانی فی تحصیل موضوع هذا العلم
تحقیق در موضوع این علم
مقاله ی چهارم
الفصل الثالث فی التامّ و الناقص، و مافوق التمام، و فی الكل، و فی الجمیع
چند اصطلاح
تعریف تكامل
مقاله ی پنجم
الفصل الاوّل فی الأمور العامّة و كیفیة وجودها
طرح چند مسأله
كلّی طبیعی
وجه تسمیه ی طبیعی به «كلّی طبیعی»
مسأله ی اصالت فرد یا اجتماع
مسأله ی انسانیّت اخلاقی
تحقیق در معنای طبیعی
«ماهیّت» در مقام تعریف
تقسیم قضایا به اعتبار موضوع
دو اعتبار آلی و استقلالی
دو قسم قضیّه ی طبیعیّه
طرح یك اشكال در باب قضیّه ی مهمله
مسأله ی اعتبارات ماهیّت
الفصل الثانی فی كیفیّة كون الكلّیّة للطّبائع الكلّیّة و إتمام القول فی ذلك، و فی الفرق بین الكلّ و الجزء، و الكلّیّ و الجزئیّ
اقوال درباره ی راز كاشفیّت وجود ذهنی
كشف راز مسأله ی علم و آگاهی
مسأله ی تطابق عوالم وجود
مسأله ی كلّی
نحوه ی وجود كلّی طبیعی
نحوه ی پیدایش كلّی در ذهن
خلاصه ی بحث كلّی
تفاوت میان كلّی و جزئی، و كلّ و جزء
الفصل الثالث فی الفصل بین الجنس و المادّة
الفصل الرابع فی كیفیّة دخول المعانی الخارجة عن الجنس علی طبیعة الجنس
الفصل الخامس فی النوع
الفصل السادس فی تعریف الفصل و تحقیقه
الفصل السابع فی تعریف مناسبة الحدّ والمحدود
الفصل الثامن فی الحدّ
الفصل التاسع فی مناسبة الحدّ و أجزائه
مقاله ی ششم
الفصل الاوّل فی أقسام العلل و أحوالها
الفصل الثّانی فی حلّ ما یتشكّك به علی ما یذهب إلیه أهل الحقّ من أنّ كل علّة هی مع معلولها، و تحقیق الكلام فی العلّة الفاعلیّة
الفصل الثّالث فی مناسبة ما بین العلل الفاعلیة و معلولاتها
مسأله ی «جعل»
الفصل الرابع فی العلل الاخری العنصریة و الصوریة و الغائیة
الفصل الخامس فی اثبات الغایة و حلّ شكوك قیلت فی إبطالها، و الفرق بین الغایة و بین الضروری و تعریف الوجه الّذی تتقدّم به الغایة علی سائر العلل و الوجه الّذی تتأخّر به
بیان مرحوم شیخ و مرحوم آخوند در مورد «عبث»
فرق میان غایت و خیر
مسأله ی فعل اخلاقی
بحث دیگر: شفقت و رحمت و
جود و خیر، رحمت و شفقت
بخت و اتّفاق
شباهت میان نظریّات متكلمین و امروزیها در باب علّیت
تعاریف گوناگون از «اتّفاق»
غایت داشتن طبیعت از نظر فلاسفه، متكلمین و طبیعیون امروز
تقسیم حركات به قسری و طبعی
ردّ نظر كسانی كه اساساً منكر وجود اتفاق بودند
ردّ اقوال قائلین به اتفاق:
نظریه ی ذیمقراطیس
اتفاق
«نظریه ی انباذقلس»
طنز
دلیل دیگر بر نفی غائیت
بحث «اتفاق» از جهت علت غائی
اتفاق در جزئیات است و در امور كلی اتفاق نیست و اقتضای طبیعت است
غایات امور طبیعی خیر و كمال است
تفاوت طبیعت با صنعت
افعال بی رویّه هم غایت دارند
غایت داشتن مشروط به شعور نیست
زشتیها نقص و زیادت هستند و هر دو از غایات بالعرض می باشند
هر غایتی غایت لازم ندارد
خلط غایت بالذات با غایت بالعرض
توجیه مسئله ی ذبول و فساد در طبیعت
مقاله ی هفتم
الفصل الأوّل فی لواحق الوحدة من الهویّة و أقسامها و لواحق الكثرة من الغیریّة و الخلاف و أصناف التقابل المعروفة
اقسام وحدت در تقسیم بندی شیخ و متأخرین
تساوق وحدت و وجود
هوهویت و وحدت
نفی هوهویت در فلسفه ی امروز غرب
حركت و توجیه ثبات بنا بر اصالت وجود
حركت و مسأله ی هوهویت
لواحق وحدت و كثرت
ادامه ی بحث حركت و اصل ثبات و هوهویّت
ادامه ی بحث تساوق وجود و وحدت
تقابل
لواحق وحدت و كثرت
تقابل سلب و ایجاب
تقابل تضاد
موارد نقض: خیر و شر
لذت و الم
موافق و مخالف
فضیلت و رذیلت
ادامه ی بحث تقابل- توضیح تقابل و تضاد
برهان بر عدم اجتماع ضدین
ضدّ واحد
فصل دوم
مثل افلاطونی (1)
برخورد فلاسفه ی اسلامی با نظریه ی مثل
ریشه های نظریه ی مثل قبل از افلاطون
دیدگاه شیخ اشراق نسبت به افلاطون و مثل
مثل افلاطونی (2)
نظر افلاطون درباره ی «بعد مجرّد از مادّه»
قول به تجرد مبادی تعلیمیه
نظریه ی فیثاغورس در تعلیمیات
مثل افلاطونی (3)
فیثاغورس و نظریات او
بررسی و توضیح متن
«الملل و النحل»
درباره ی فیثاغورس
وحدت در فلسفه ی فیثاغورس از اینجا بحث وحدت شروع می شود
عدد و معدود در فلسفه ی فیثاغورس
وقوع كثرت در عالم
طبایع و نفوس در فلسفه ی فیثاغورس
تركیب عالم از الحان
انسان، عالم صغیر است و عالم، انسان كبیر
فلسفه ی عبادات از نظر فیثاغورس
خلقت عقل و نفس و جسم و جرم
علت فنای عالم
تركیب اشیاء از وحدت و ثنائیه
پیدا شدن عدد از وحدت
مثل افلاطونی (4)
نظریه ی مثل به معنای انكار واقعیت نیست
برهان اوّل شیخ بر ردّ نظریه ی مثل
برهان دوم شیخ
الفصل الثالث
فی إبطال القول بالتّعلیمیّات و المثل (1)
نظریه ی اوّل در باب انشاء عدد از وحدت
نظریّه ی دوم
نظریّه ی سوم
نقد نظریه ی تألیف اشیاء از عدد و عدد از وحدت
فرض تكرار وحدت در همه ی اعداد
فرض تباین وحدتها
فی إبطال القول بالتّعلیمیّات و المثل (2)
مقاله هشتم در شناخت مبدأ اول برای همه وجود و شناخت صفات او
فصل اول تناهی علل فاعلی و علل قابلی
مقدمه
مباحث طرح شده در این فصل
جایگاه طرح تناهی علل در فلسفه
معیّت علت و معلول
علل طبیعی و علل فلسفی
اثبات علل فاعلی
برهان وسط و طرف
نکات مندرج در بیان شیخ از برهان وسط و طرف
نکته ی اول: معیّت علت و معلول
نکته ی دوم: علت مطلقه بودن علت اولی
نکته ی سوم: همه واسطه ها در حکم یک واسطه اند
مناط «علة العلة علة و معلول المعلول معلول»
شرح و توضیح متن
بیان مرحوم حاجی سبزواری از برهان وسط و طرف
نقد بیان مرحوم حاجی سبزواری
ادامه ی توضیح بیان شیخ در برهان وسط و طرف
ادامه ی شرح و توضیح متن شفا
تناهی علل قابلی
علت قابلی
مراد و مقصود از تعبیر «کون شی ء من شی ء»
مقصود اول از تعبیر «کون شی ء من شی ء»
مقصود دوم
انواع تبدلات جوهر از نظر بوعلی
اختلاف نظر بوعلی و ملاصدرا در باره ی حرکت در جوهر
معانی «ماده» در فلسفه
مادّه در اصطلاح فیزیک
تشابه ماده ی اولی با حرف
فصل دوم ایراد های وارده بر بحث تناهی علل و حل آنها
تعبیر «کون شی ء من شی ء»
مقدمه
بیان ارسطو از تعبیر «کون شی ء من شی ء»
ایرادهای وارده بر بیان ارسطو
ایراد اول
ایراد دوم
ایراد سوم
اختلاف نظر بوعلی و ملاصدرا در ترکیب عناصر
ایراد چهارم
شرح و توضیح متن
ایراد دیگر
ایراد دیگر
ادامه بررسی «کون شی ء من شی ء»
یادآوری معانی «علت مادی»
یادآوری بیان ارسطو در «کون شی ء من شی ء»
یادآوری ایرادهای وارده بر بیان ارسطو
جواب شیخ به ایرادهای وارده بر بیان ارسطو
نقد توجیه شیخ از بیان ارسطو
ادامه نقد و بررسی «کون شی ء من شی ء»
بیان دیگری از دفاع بوعلی از ارسطو
ادامه ی نقد بیان شیخ
مناط و معیار کمال
غایات و کمالات جوهری و عرضی
طرح ایرادی دیگر بر بیان ارسطو
ادامه ی ایرادهای وارده بر «کون شی ء من شی ء»
شرح و توضیح متن
فصل سوم تناهی علل غائی
تناهی علل غائی و صوری
مقدمه
تناهی علل غائی از تعریف خود آنها به دست می آید
غایت و مطلوب بالذات و بالغیر
ابداع و احداث
فصل چهارم صفات واجب الوجود
مقدمه
دلیلی بر اثبات وحدت واجب
شبهه ی ابن کمونه
ترتیب بحث در «الهیات بالمعنی الاخص»
قابل انکار نبودن وجوب وجود
صفات واجب:
الاوّل
واحد واحد
وحدت ذات و صفات در واجب الوجود
نظر اشاعره
نظر معتزله
نظریه ی صواب
وحدت ذات و صفات در نهج البلاغه
شرح و توضیح متن
سلوب و اضافات در واجب الوجود
طرح یک اشکال
حل اشکال
الواجب الوجود ماهیّته انّیّته
زیادت وجود بر ماهیت
ماهیت نداشتن واجب در معارف اسلامی
تنظیر شیخ در بیان «ماهیته انیته»
«وجود مطلق» در اصطلاح امروز
آیا «وجود مطلق» وجود دارد؟
برهان اول
شرح و توضیح متن
ادامه ی بحث در «الحق ماهیته انیته»
معانی «ماهیت»
ادامه ی نظرات مختلف در «وجود مطلق»
دلایل منکرین وجود مطلق
بیان اصالت وجودی شیخ از «وجود مطلق»
رابطه ی وجود مطلق و واجب الوجود
برهان دوم: برهان شیخ
وجوب وجود، تأکّد وجود است
ادامه ی بیان شیخ در «الحق ماهیته انیته»
بحثی در «مشتق»
شرح و توضیح متن
برهان دیگری در ماهیت نداشتن واجب الوجود
واجب الوجود مجرّدالوجود است
اصطلاح «مجرّد»
مجرّدالوجود
شناخت اعتبارات ذهن
اعتبارات ماهیت
واجب الوجود مجردالوجود است یعنی حقیقتش بشرط لا است
آیا واجب الوجود مطلق است؟
«وجود مطلق» در فلسفه ی ملاصدرا
ماهیت نداشتن واجب تعالی در تعبیرات مذهبی
توجیه عبارت صحیفه سجادیه در وحدانیت حق تعالی
صفات سلبیه ی حق تعالی و تعداد آنها
واجب تعالی جنس و فصل ندارد
برهان اوّل
برهان دوم
واجب الوجود از مقولات خارج است
طرح یک اشکال: حد جوهر بر واجب تعالی صدق می کند
جواب شیخ به اشکال
شرح و توضیح متن
واجب الوجود حد و برهان ندارد
واجب الوجود جنس و نوع و فصل ندارد
ادامه ی بررسی اشکال: آیا واجب الوجود تحت جنس جوهر است؟
تعریف صحیح جوهر
جنس معنی مبهم است و تعین آن به فصل است
متن
فصل پنجم ادامه بحث در توحید واجب الوجود
برهان در توحید واجب، از راه تشخص
متن
برهان دوم بر توحید واجب الوجود
برهان دوم بر توحید واجب الوجود
ملاک تکثر
هیچیک از ملاکهای تکثر در واجب الوجود نیست
متن
برهان دیگر بر توحید واجب الوجود
ادامه ی بحث در ملاکهای تشخص و تمایز
چرا فرض دو واجب متغایر به تمام ذات در کلام شیخ نیامده است؟
شبهه ی ابن کمونه
جواب این شبهه
ادامه ی بحث در ادلّه ی توحید
دنباله ی ملاکهای مغایرت
ادامه ی بحث در فرض دو واجب الوجود متغایر به تمام ذات
بیان شیخ در وجوه مختلف تعدد واجب الوجود
آیا تفاوت و تمایز به فصلهای عدمی ممکن است؟
فرض دو واجب الوجود که امتیازشان به دو فصل وجودی باشد
هر ایجابی مستلزم سلبهای متعدد است
اثبات یک امر ایجابی همواره مستلزم نفی یک امر ایجابی نیست
سلب یک امر، نیاز به مناط وجودی مستقل در شئ ندارد
بیان دیگر شیخ در رد این وجه
تفاوت جنس و فصل با عرض عام و خاص
رابطه ی فصل و جنس
رابطه ی فصل و نوع
شرح و توضیح متن
فصل ششم: ادامه بحث در صفات واجب الوجود
واجب الوجود موجود فوق تمام است
موجود ناقص
موجود مکتفی بذاته
دو جنبه ای بودن انسان در کسب کمالات
موجود تمام
موجود فوق تمام
واجب الوجود خیر محض است
معنای خیر و شر
خیر به وجود برمی گردد و شر به عدم
واجب الوجود چون افاده کننده ی خیر است نیز خیر است
واجب الوجود حق است
حق یعنی واقعیت و وجود
دو معنای حق
الف واقعیت داشتن
ب حق به معنای تصدیق ذهنی
شرح و توضیح متن
واجب الوجود عقل محض است
عقل محض یعنی چه؟
منشأ پیدایش این اصطلاح
ذات واجب الوجود «خودآگاه» است
دلیل بر اینکه واجب الوجود آگاه به ذات خود است
مناط علم حضور است و مناط جهل غیبت
لازمه ی عالم جسمانی غیبت است
در ذات واجب الوجود، عاقل و معقول یکی است
صرف اضافه اقتضای مغایرت ندارد
وحدت علم و عالم و معلوم در انسان
ادامه ی بحث در علم باری تعالی
علم واجب تعالی به ذات خود
خودآگاهی یعنی چه؟
خودآگاهی به نحو علم حضوری است
موجود مادی خودش برای خودش حضور ندارد
موجود طبیعی با طرد خصلتهای عدمی به خودآگاهی می رسد
علم حصولی به علم حضوری انسان به خود
آیا علم حصولی به اشیاء ممکن است؟
چون واجب الوجود مجرد است عقل است
طرح یک اشکال
شرح و توضیح متن
اصطلاحات مختلف مراتب عقل
عقل بالقوّه
عقل بالملکه
عقل بالفعل
عقل بالمستفاد
نظریه ی مراتب داشتن عقل با نظر افلاطون که علم تذکر است تفاوت دارد
نظریه ی مراتب داشتن عقل بر مبنای قوه و فعل ارسطوست
تفاوت نظریه ی مراتب عقل با نظریات روانشناسی امروز
اتحاد عاقل و معقول
از خود بیگانگی
ادامه ی بحث در باره ی علم واجب به ذات
علم از سنخ ماهیات نیست، وجود است
پیدایش مسأله ی علم حضوری و علم حصولی
ایراد مطرح شده بر نظریه ی اتحاد عاقل و معقول
جواب شیخ بر ایراد وارده بر اتحاد عاقل و معقول در ذات حق تعالی
مغایرت مفاهیم در بحث «علیت» به معنی مغایرت در وجود نیست
مفهوم مشتق به معنی مرکب بودن آن نیست
شرح و توضیح متن
علم واجب الوجود به ماسواه
علم فعلی و علم انفعالی
علم واجب تعالی به اشیاء علم فعلی است
برهان اِنّی بر علم واجب الوجود به ماسوی
علم مع المعلوم و علم قبل المعلوم
نظر شیخ اشراق در علم «مجرد» به فعل خود
عالَم مرتبه ای از علم خداوند است
مراتب داشتن علم پروردگار
علم قبل از معلوم پروردگار به اشیاء
روش بوعلی در تبیین علم واجب به ماسوی
تفاوت بیان بوعلی و شیخ اشراق در علم واجب به غیر
علم ارتسامی واجب به اشیاء
علم واجب تعالی به جزئیات زمانی
طرح اشکال
بیان بوعلی در پاسخ به این اشکال
علم به جزئی به نحو کلی
علم حق تعالی به جزئیات به نحو کلی است
شرح و توضیح متن
بیان خواجه در ادامه ی نظر شیخ
فصل هفتم: نسبت معقولات با واجب الوجود
نسبت معقولات با واجب الوجود
زمینه های بحث:
1 آیا علم حق تعالی از طریق تفکر است؟
2 آیا علم حق تعالی به اشیاء به تبع صورتهای حالّ در اوست؟
علم باری به اشیاء به نحو عقل بسیط است
عقل بسیط اجمالی، خلاّق صور تفصیلیه
قیام صدوری صور علمیه ی حق تعالی به ذات او
تفاوت نظر شیخ و ملا صدرا در قیام صور حسیه به نفس
علم واجب تعالی علم فعلی است
آفرینندگی انسان از علم فعلی است
شرح و توضیح متن
حق تعالی عاشق ذات خود و ماسوی است
وجود مساوی عشق است
نظام علمی و نظام عینی موجودات
نظام علمی موجودات و نحوه ی قیام آن به واجب
سه فرضیه ی شیخ در باره ی نظام علمی
فرضیه ی اول: صور علمی لازم ذات حق تعالی است
فرضیه ی دوم: صور علمی از قبیل صور مفارقه ی مجرده است
فرضیه ی سوم: صور علمی در ذات شاعر بالذاتی مرتسم است
بیان شیخ اشراق در علم حضوری واجب تعالی به اشیاء
آخرین قدم شیخ در نزدیکی به اتحادعاقل و معقول در علم واجب به غیر
مقایسه ی نظریه ی شیخ اشراق و شیخ الرئیس
شرح و توضیح متن
ادامه ی توضیح متن
ادامه ی بحث در نظام علمی اشیا
مجردات کتاب وجودند
طرح یک اشکال
اراده از صفات ذات حق تعالی است
اراده چیست؟
قدرت در حق تعالی
حیات در حق تعالی
وحدت صفات در حق تعالی
متن
مقاله نهم در صدور أشیاء از تدبیر اول و معاد به سوی او
فصل اول: در صفت فاعلی مبدأ اوّل
کیفیت صدور اشیاء از واجب الوجود
مقدمه
اثبات محرک اول
مسأله ی محرک اول مبتنی بر چند مقدمه است:
مقدمه اول:
مقدمه ی دوم:
مقدمه ی سوم:
مقدمه ی چهارم:
واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات و الحیثیات است
ربط حادث به قدیم چگونه است؟
ربط حادث به قدیم مسأله ی همه ی فلسفه هاست
نظر الهیون در ربط حادث به قدیم
حرکت، رابط حادث با قدیم است
شرح و توضیح متن
او واحد من جمیع الجهات است
تفاوت «واحد» و «احد»
وجوب من جمیع الجهات با اختیار منافات ندارد
ادامه ی بحث ربط حادث به قدیم
نظر فلاسفه در ربط حادث به قدیم
نظرات متکلمین در ربط حادث به قدیم
متن
فصل ششم : عنایت کیفیت دخول شر در قضای الهی
عنایت و حکمت خداوند
مقدمه
معنی «عنایت»
معنی «حکمت»
مواضع فلاسفه ی قدیم و جدید در مسأله ی عنایت و حکمت و شر
اشکال هیوم بر حکمت و عنایت الهی
تفاوت حکمت در خداوند و حکمت در انسان
انسان حکیم
برداشت فلاسفه ی غرب از حکمت خداوند
طرح صحیح حکمت خداوند: خدا فاعل بالقصد نیست
عالی، التفات به سافل پیدا نمی کند
طرح یک اشکال
جواب
تصویر نظام حکیمانه ی عالم در نزد حکمای اسلامی
همه ی اشیاء غایت دارند و عاشق غایات خود هستند
غایت و معشوق همه ی اشیاء خداوند است
ادامه ی بحث در حکمت و عنایت حق تعالی
بررسی مجدد معنی حکمت و عنایت
معنی «حکمت» در اصطلاح حکمت نظری و حکمت عملی
حکیم بودن خداوند در فعل و نظر
تعریف کلامی حکمت
بررسی تعریف کلامی «حکمت»
نظر متکلمین در آیه ی «لا یُسْئَلُ عَمّا یَفْعَلُ »
نظر اشاعره
نظر معتزله
وجه دیگری در تفسیر آیه: این آیه ناظر به مسأله ی عدل و ظلم است
نظر علامه طباطبائی (ره) درباره ی آیه «لا یُسْئَلُ عَمّا یَفْعَلُ»
ادامه ی بحث در حکمت و عنایت حق تعالی
یادآوری نظر اشاعره
یادآوری نظر معتزله
نظریه ی حکما: تفکیک میان غرض فعل و غرض فاعل
تأثیر متقابل میان انسان و فعل او
تأثیر متقابل میان فاعل و غایت فاعل
بیان دیگری از نظر فلاسفه در حکمت خداوند
تأثیر آراء متکلمین در فلسفه ی اسلامی
کمال یابی انسان و استخدام اشیاء
غایت داشتن انسان و تأثیر آن در شیوه ی تعلیم و تربیت
بیان صحیح غرض داشتن خداوند از فعل خود
بیان دیگری از تصور فلاسفه ی غرب از حکمت خداوند
بررسی بیان علامه طباطبائی (ره) ذیل آیه ی «لایُسْئَلُ »
علامه طباطبائی (ره) : چون خداوند مالک مطلق است از فعل او سؤال نمی شود
مرحوم علامه: بهتر است که آیه مقید به مالکیت یا حکمت نشود
بیان مرحوم علامه در معنی «حکمت» ذیل سوره ی انبیاء
بیان دیگر علامه (ره) از «حکمت خداوند» ذیل سوره ی اعراف
بررسی بیان علامه ذیل سوره ی اعراف
بررسی بیان علامه (ره) ذیل سوره ی انبیاء
بررسی اشکالات هیوم بر برهان نظم
رابطه ی بحث حکمت الهی و برهان نظم
هیوم، فیلسوف حسی دوران اخیر
تقریر نظر هیوم در مخدوش بودن دلیل نظم
اشکال اول هیوم بر برهان نظم
اشکال دوم
اشکال سوم
اشکال چهارم
اشکال پنجم
اشکال ششم
اشکال هفتم
رد اشکالات هیوم
فعل حکیمانه ی انسان شبیه به فعل خدا نیست
برهان نظم ما را به افق ماوراء الطبیعه می رساند، نه بالاتر
اشکال هشتم هیوم
برهان نظم را چگونه می توان برهانی تجربی دانست؟
برهان نظم برهانی است مرکب از تجربه و عقل
برهان نظم تجربه ی شئ است برای علت غائی آن
ادامه ی بررسی اشکالات وارده بر برهان نظم
آیا نظم یک امر نسبی است؟
تعریف «نظم» در ارتباط با علت غائی است
تفاوت بینش حکمای اسلامی و فلاسفه ی مادی نسبت به نظم عالم
غائیت و هدفداری اساس تکامل موجودات است
اشکال دیگر: تغییرات تدریجی عالم و تصادفی بودن نظم
تأثیر نظریه ی داروین در برهان نظم
فرضیه ی داروین و نظریه ی احتمالی بودن نظم عالم
نظریه ی داروین و غایت داشتن موجودات
متن
کیفیت دخول شر در قضای الهی
تعریف «شر»
موارد استعمال لفظ «شر»
شرور، امور عدمی هستند و یا منشأ عدم می شوند
اقسام موجوداتی که منشأ عدمند
منشأ تفکر ثنوی، وجود اشیائی است که موجب عدمند
هستیها به دو دسته ی خیر و شر تقسیم نمی شوند
تلازم خیرات با شرور
ترتب خیرات و مصالح بر شرور
شر از «ماده» برمی خیزد
چون اثرپذیری در عالم مادیات هست شر هم هست
شرح و توضیح متن
مطلق و نسبی بودن خیر و شر
موقعیت شرور در نظام کلی عالم
مروری بر مطالب درس گذشته
اشیاء از طبایع خودشان تخلف نمی کنند
تفاوت نظام کلی با نظام جزئی موجودات
ارزش، حقیقت و واقعیت
آیا نظام موجود عالم همان نظام ارزشمند است؟
ارزشها مربوط به نظام جزئی و عمل انسان است
تفکیک میان «واقعیت» و «ارزش» مربوط به حوزه ی عمل انسان است
تصرف انسان در طبیعت به معنی تغییر در نظام کلی طبیعت نیست
معجزه و خرق عادت تصرف در نظام جزئی است
توضیح دیگری در باره ی تلازم خیرات و مصالح با شرور
نسبیت شرور
اشیاء در وجود لغیره و اضافی خود ممکن است شر واقع شوند
شرح و توضیح متن
در میان اعدام، عدمِ ملکه شر است
تفاوت عدم مضاف وعدم ملکه
ادامه ی بحث شرور
یادآوری درس گذشته
شرح و توضیح متن
شرور متوجه افراد است نه انواع
اگر هدف طبیعت فرد باشد اخلاق قابل توجیه نیست
شر حقیقی اقلیت افراد یک نوع را می گیرد
شری که شامل اکثریت افراد یک نوع می شود
عدم بعضی از کمالات، شامل اکثر افراد یک نوع می شود
شرح و توضیح متن
شری که شامل اکثریت افراد می گردد مقتضای طبیعت نوع نیست
بعضی از تفاوت استعدادها برای تقسیم کار اجتماعی است
طرح یک اشکال و پاسخ آن
شریت اخلاق و اعتقادات فاسده
شر بالعرض مقضیّ بالذات است و شر بالذات مقضیّ بالعرض
تحلیل شروری که موجب شقاوتند
بعضی از اعتقادات و اخلاق فاسده، عدمی محض هستند
اعتقادات و اخلاق فاسده ی وجودی مقضی بالذات هستند
کفر و اخلاق فاسده از لوازم نظام عالم مادی هستند
تحلیل اعتقادات و اخلاق فاسده ای که بالذات مقضیّ قضای الهی هستند
عالم یک واحد تجزیه ناپذیر است
اصل وابستگی همه ی اشیاء عالم به همدیگر
وابستگی اشیاء در نظام طولی و عرضی به همدیگر
نظامِ به هم پیوسته و واحد عالم در تعابیر قرآن و روایات
متن
پربیینده ترین کتابها
آشنایى با قرآن (1- 9)
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
فلسفهء تاریخ (1- 4)
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
آشنایى با قرآن (10- 14)
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
درسهاى اسفار (4- 6) (مبحث زمان)
شرح مبسوط منظومه
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
تازه های کتاب
یادداشتهای استاد مطهری جلد سوم
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
یادداشتهای استاد مطهری جلد پنجم
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
یادداشتهای استاد مطهری جلد هفتم
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
یادداشتهای استاد مطهری جلد ششم
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
یادداشتهای استاد مطهری جلد دهم
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
متن
فصل فی العنایة و بیان کیفیة دخول الشرفی القضاء الالهی. و خلیق بنا إذا بلغنا هذا المبلغ، أن نحقق القول فی العنایة، و لا شک أنّه قد اتضح لک ممّا سلف منا بیانه أنّ العلل العالیة لایجوز أن تکون تعمل ما تعمل لأجلنا، أو تکون بالجملة یهمها شی ء، و یدعوها داع و یعرض لها إیثار. و لا لک سبیل إلی أن تنکر الاثار العجیبة فی تکوّن العالم، و أجزاء السموات، و أجزاء الحیوان و النبات، ممّا لایصدر ذلک اتفاقاً، بل یقتضی تدبیراً ما، فیجب أن یعلم أن العنایة هی کون الأول عالماً لذاته بما علیه الوجود فی نظام الخیر، و علة لذاته للخیر و الکمال بحسب الإمکان، و راضیاً به علی النحو المذکور، فیعقل نظام الخیر علی الوجه الأبلغ فی الإمکان، فیفیض عنه ما یعقله نظاماً و خیراً علی الوجه الأبلغ الذی یعقله فیضاناً علی أتمّ تأدیة إلی النظام، بحسب الإمکان، فهذا هو معنی العنایة.
کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است