مسأله ی چهارم، چنانکه گفتم، نسبیت شرور است که شر نسبی است، شر مطلق
نیست. البته گفتیم شرور بر دو قسمند: یا عدمند یا وجودی هستند که منشأ عدمند.
شری که از نوع عدم است شر مطلق است. ولی وجودهایی که منشأ شریت هستند،
اینها را اگر «شر» می گوییم قهراً بالقیاس با اشیاء معین «شر» نامیده می شوند، یعنی
بالقیاس با اشیاء دیگر شر نیستند، بلکه خیرند، واحیاناً در نظام کلی و در مجموع
اشیاء دیگر خیر هستند. مانند همان مثالهایی که عرض کردیم. هیچ چیزی در عالم
مجموعه آثار شهید مطهری . ج8، ص: 513
نیست که وجودش شر مطلق باشد، یعنی وجودش برای همه ی اشیاء عالم و برای همه ی
عالم حتی برای خودش شر باشد. بالاخره وجود آن شئ برای خودش که شر نیست.
گفتیم که مثلا مار و عقرب را اگر شر می دانیم، به این معناست که برای ما شرند.
خوب، به همان نسبت هم ما برای آنها شر هستیم. مارها و عقربها هم اگر فلسفه ای
داشته باشند، باید بحث کنند این انسان را خدا برای چه آفریده است؟ این انسانی که
می خواهد تخم مار و عقرب را از دنیا براندازد. پس ما به همان اندازه برای او شریم
که او برای ما شر است. پس اینها شرور مطلق نیستند.