در عرف، حدوث و قدم یک مفهوم نسبی و اضافی دارد. حادث در عرف یعنی امر تازه، و قدیم یعنی امر کهنه؛ یعنی اگر چیزی نسبت به چیز دیگری عمر کمتری داشته باشد آن چیز را می گویند حادث است یعنی تازه است، اما اگر چیزی چنین نباشد یعنی نسبت به آن، زمان خیلی بیشتری را اشغال کرده باشد این را می گویند قدیم است یعنی کهنه است، که در اینجا اغلب بجای «حادث» می گویند «متجدد» یا «تازه» ؛ آنهایی را که عمر کمی از آنها گذشته است می گویند «تازه» یا «متجدد» ، و آنهایی را که عمر بیشتری از آنها گذشته است می گویند «کهنه» یا «قدیم» .

در اینجا یک مفهوم اضافی و نسبی در کار است؛ یعنی وقتی دو شی ء را با یکدیگر مقایسه می کنند و می بینند که یکی در زمان بعدتر پیدا شده است و یکی در زمانهای قبل بوده است، این را نسبت به آن می گویند «قدیم» و آن را نسبت به این می گویند «تازه» یا «جدید» درصورتی که گاهی همین قدیم را نسبت به یک قدیمتر «تازه» ، «حادث» و یا «جدید» می نامند و آن قدیمتر را «قدیم» می گویند.

مثلاً این اصطلاح در مباحث فلسفی بسیار شایع است که وقتی شما نظریات امثال صدرالمتألّهین و حاجی سبزواری را در مقایسه با نظریات امثال بوعلی و ارسطو درنظر می گیرید بوعلی و ارسطو را «قدما» می نامید، اما دیگر به صدرالمتألّهین و حاجی سبزواری نمی گویید «قدما» ، چون وقتی آنها را نسبت به اینها می سنجید آنها می شوند «قدما» . ولی یک وقت هست که شما فیلسوفان عصر ما را در نظر می گیرید؛ نسبت به اینها که درنظر بگیرید به امثال حاجی سبزواری هم می گویید «قدما» .

بنابراین همیشه در عرف وقتی سخن از تازه و کهنه یا جدید و قدیم به میان می آید مقصود یک مفهوم نسبی و اضافی است؛ یعنی این چیزی که عمر بیشتری از

مجموعه آثار شهید مطهری . ج10، ص: 334

آن می گذرد وجودش از زمان جلوتری شروع می شود و اینکه عمر کمتری از آن می گذرد وجودش از زمان بعد شروع می شود. مثلاً وقتی برخی از کتابها را کتابهای قدیمی و برخی دیگر را کتابهای جدید می نامیم، این به همین مفهوم است؛ یک مفهوم کاملاً نسبی و اضافی است.