در
کتابخانه
بازدید : 744433تاریخ درج : 1391/03/21
Skip Navigation Links.
شناسه کتاب
Collapse <span class="HFormat">مرحله ی هفتم</span>مرحله ی هفتم
Expand <span class="HFormat">فصل 10: </span>حركت و سكون فصل 10: حركت و سكون
Expand <span class="HFormat">فصل 11: </span>تحقیق درباره ی چگونگی وجود حركت فصل 11: تحقیق درباره ی چگونگی وجود حركت
Expand <span class="HFormat">فصل 12: </span>اثبات محرك اول فصل 12: اثبات محرك اول
Expand <span class="HFormat">فصل 13: </span>پاسخ اشكالات مربوط به اصل نیازمندی متحرك به محرك فصل 13: پاسخ اشكالات مربوط به اصل نیازمندی متحرك به محرك
Expand <span class="HFormat">فصل 14: </span>تقسیمات قوه ی محركه و اثبات محرك عقلی فصل 14: تقسیمات قوه ی محركه و اثبات محرك عقلی
Expand <span class="HFormat">فصل 15</span>امر مفارق، فاعل مستقیم حركات در طبیعت نیست فصل 15امر مفارق، فاعل مستقیم حركات در طبیعت نیست
Expand <span class="HFormat">فصل 16: </span>هر حادثی مسبوق به قوه و ماده است فصل 16: هر حادثی مسبوق به قوه و ماده است
Expand <span class="HFormat">فصل 17: </span>تقدم فعل بر قوه فصل 17: تقدم فعل بر قوه
Expand <span class="HFormat">فصل 18: </span>آیا موضوع حركت جسم است؟ فصل 18: آیا موضوع حركت جسم است؟
Expand <span class="HFormat">فصل 19: </span>حكمت مشرقی فصل 19: حكمت مشرقی
Expand <span class="HFormat">فصل: 20</span>اثبات طبیعت برای متحرك و اینكه طبیعت مبدأ قریب همه حركات است فصل: 20اثبات طبیعت برای متحرك و اینكه طبیعت مبدأ قریب همه حركات است
Expand <span class="HFormat">فصل 21: </span>كیفیت ربط متغیر به ثابت فصل 21: كیفیت ربط متغیر به ثابت
Expand <span class="HFormat">فصل 22: </span>نسبت حركت با مقولات فصل 22: نسبت حركت با مقولات
Expand <span class="HFormat">فصل 23: </span>حركت در چه مقولاتی واقع می شود و در چه مقولاتی واقع نمی شود؟ فصل 23: حركت در چه مقولاتی واقع می شود و در چه مقولاتی واقع نمی شود؟
Expand <span class="HFormat">فصل 24</span>تحقیق در وقوع حركت در مقولات پنجگانه فصل 24تحقیق در وقوع حركت در مقولات پنجگانه
Expand <span class="HFormat">فصل 25: </span>تحقیق در حركت كمّی فصل 25: تحقیق در حركت كمّی
Expand <span class="HFormat">فصل 26: </span>براهین دیگر بر حركت جوهری فصل 26: براهین دیگر بر حركت جوهری
Expand <span class="HFormat">فصل 27: </span>رد استدلال شیخ و دیگران بر اینكه حدوث صور جوهری به سبب حركت نیست فصل 27: رد استدلال شیخ و دیگران بر اینكه حدوث صور جوهری به سبب حركت نیست
Expand <span class="HFormat">فصل 28: </span>تأكید بر حركت در جواهر طبیعی فصل 28: تأكید بر حركت در جواهر طبیعی
Expand <span class="HFormat">فصل 29: </span>ویژگیهای حركت وضعی مستدیرفصل 29: ویژگیهای حركت وضعی مستدیر
Collapse متن اسفار (همراه توضیحات استاد هنگام تدریس) متن اسفار (همراه توضیحات استاد هنگام تدریس)
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
 
فی كیفیة ربط المتغیر بالثابت.

لقائل أن یقول: إذا كان وجود كل متجدد مسبوقاً بوجود متجدد آخر یكون علة تجدده، فالكلام عائد فی تجدد علته و هكذا فی تجدد علة علته، فیؤدی ذلك إما إلی التسلسل أو الدور أو إلی التغیر فی ذات المبدء الأول تعالی عن ذلك علوّاً كبیراً.

لكنّا نقول إنّ تجدد الشی ء إن لم یكن صفة ذاتیة له ففی تجدده یحتاج إلی مجدد و إن كان صفة ذاتیة له ففی تجدده لایحتاج إلی جاعل یجعله متجدداً بل إلی جاعل یجعل نفسه جعلاً بسیطاً لا مركباً یتخلّل بین مجعول و مجعول إلیه، و لا شك فی وجود أمر حقیقته مستلزمة للتجدد و السیلان و هو عندنا الطبیعة و عند القوم الحركة و الزمان، و لكلّ شی ء ثبات مّا و فعلیة مّا و إنّما الفائض من الجاعل نحو ثباته و فعلیته [1]؛ فإذا كان ثبات شی ء ثبات تجدده، و فعلیتُه فعلیّة قوته، فلا محالة یكون الفائض من الأول علیه هذا النحو من الثبات و الفعلیّة، كما أنّ لكل شی ء نحواً من.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 652
الوحدة و هی مساوقة للوجود و عینه، فإذا كانت وحدته عین كثرة ما بالقوّة أو بالفعل [2]كانت الفائض علیه من الواحد الحق وحدة الكثرة بأحد الوجهین [3]، و الّذی من الموجودات ثباته عین التجدد هی الطبیعة، و الّذی فعلیته عین القوّة الهیولی، و الّذی وحدته عین الأكثرة [4]بالفعل هو العدد، و الّذی وحدته عین قوة الكثرة هو الجسم و ما فیه.

فالطبیعة بما هی ثابتة مرتبطة إلی المبدأ الثابت، و بما هی متجددة یرتبط إلیها تجدد المتجددات و حدوث الحادثات، كما أنّ الهیولی من حیث لها فعلیّة مّا صدرت عن المبدء الفعال بانضمام الصورة إبداعاً، و من حیث أنّها قوّة و إمكان یستصح بها الحدوث و الانقضاء و الدثور و الفناء، فهذان الجوهران بدثورهما و تجددهما الذاتیتین واسطتان للحدوث و الزوال فی الامور الجسمانیّة و بهما یحصل الارتباط بین القدیم و الحادث، و ینحسم مادة الإشكال الّتی أعیت الفضلاء فی دفعه.

مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 653

[1] . این همان مطلب دقیقی است كه مرحوم آخوند در اینجا مختصراً بیان كرده است.

گفتیم این مطلب را باید با توجه به تقسیمات مقایسه ای وجود توضیح داد كه همیشه یكی از دو قسیم شامل دیگری می شود و آنچه كه از علت افاضه می شود جنبه ی غیرمقایسه ای است.
[2] . تعبیر مرحوم آخوند در اینجا خالی از مناقشه نیست. ما دو نوع كثرت داریم: كثرت بالقوه (كثرت مقداری) و كثرت بالفعل (كثرت عددی) . در مورد كثرت بالقوه این مطلب قابل قبول است كه افاضه ی وجود افاضه ی حقیقی است اما در جایی كه كثرت بالفعل داشته باشیم (مثل عشره) باید بگوییم مراد مرحوم آخوند از افاضه، اعم از افاضه ی حقیقی و اعتباری است زیرا خود ایشان وجود كل مجموعی را وجود اعتباری می داند.
[3] . یعنی كثرت بالقوه ی مقداری و كثرت بالفعل عددی.
[4] . «عین الكثرة» صحیح است.
کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است