مرحوم آخوند بعد بدون آنكه متذكر شود كه از مطلبی به مطلبی دیگر رفته است، وارد مطلب دیگری شده است [1]. ایشان تا اینجا می خواست بقای هیولی را به این صورت توجیه كند كه هیولی مع صورة مّا موجود است نه به اعتبار صورت خاص شخصی، پس موضوع باقی است. یكمرتبه سخن، رنگ و شكل دیگری به خود می گیرد و می گوید تمام حقیقت یك شی ء فصل اخیر آن است؛ یعنی اگر فصل باشد، تمام حقیقت شی ء هست و اگر نباشد هیچ چیزی از آن شی ء، موجود نیست نه اینكه.

جزئش موجود نیست [2].

این مسئله به بقای موضوع چه ارتباطی دارد؟ پاسخ این است كه ما تا به حال می خواستیم هیولی را به تبع صورة مّا محفوظ نگه داریم و آن صورة مّا همان مواد بود (مواد ثانویه نه مواد اولیه) . این طور می خواستیم بگوییم كه «هیولی مع جسمیة مّا» باقی است و این برای بقای هیولی كافی است. حال یك قدم جلوتر می رویم و می گوییم آن كه اصل و اساس است، فصل اخیر و صورت اخیر است و صورت اخیر همیشه باقی است. چون صورت اخیر همیشه باقی است، هیولی با صورت شخصی واقعی همیشه باقی است. پس چرا در اینجا فرض صورةٌ مّا بكنیم؟

---