این، چهار بیان بود برای اینكه حركت نمی تواند صورت منوع برای اجسام جوهری
باشد و بنابراین باید به صورت یك امر عرضی و خارج از وجود اجسام وجود
داشته باشد.
مرحوم آخوند در پایان این چهار بیان می گوید: «هذا غایة ما قیل فی هذا المقام» این
منتهای سخنی است كه در این باب گفته شده است، و بعد اضافه می كند: «و ستسمع
كلاماً فیه تنویر القلب» عن قریب سخنی خواهیم گفت كه قلب شما را روشن كند؛
یعنی این حرف را ابطال می كنیم. مانعی ندارد كه حركت به یك اعتبار منوع جواهر
باشد و اصلاً نوعیت جوهرها به حركت باشد، به بیانی كه در
«فی حكمة مشرقیه»
خواهیم گفت و در جاهای دیگر نیز این مطلب بیان خواهد شد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج11، ص: 237