ولی صدرالمتألهین در اسفار [1]صریحاً می گوید كه نظریه ی اشباح یك نظریه ی مستحدثی است كه در میان متأخرین پدید آمده و نظر عموم قدما با نظریه ی ماهوی منطبق است.

به عقیده ی ما نیز حق این است كه نظر قدما نظر ماهوی بوده و نظر اشباح بعدها در اثر به وجود آمدن بن بست هایی پیدا شده ولی تردید برخی و جزم برخی دیگر كه نظر قدما با نظر اشباح منطبق است می رساند كه این مسأله به طور مشخص در میان متقدمین اسلامی از قبیل فارابی و ابن سینا مطرح نبوده تا چه رسد به آنكه به طور قطع این نظر را به دوره ی قبل از اسلام نسبت بدهیم [2].

آری آنچه مسلّم است این است كه افلاطون و ارسطو و پیروان آنها مطابقت علم و معلوم را اجمالا تصدیق داشته اند، در مقابل سوفسطائیان و شكاكان كه هر گونه مطابقت علم و معلوم را مورد تردید قرار می داده اند. ولی این جهت به تنهایی كافی نیست كه نظر ارسطو و افلاطون را نظر ماهوی بدانیم زیرا چنانكه بعداً خواهیم دید طرفداران نظریه ی اشباح نیز مطابقت علم و معلوم را انكار ندارند، همان طوری كه طرفداران مادی بودن علم و ادراك كه در قرون جدید پدید آمده اند و نظریه ی اشباح را تأیید می كنند منكر مطابقت علم و معلوم نمی باشند بلكه شدیدا از آن دفاع می كنند؛ و اما اینكه اشكالاتی بر مدعای آنها وارد است و مطابقت علم و معلوم جز با نظر ماهوی سازگار نیست مطلب دیگری است. ورود ایراد و اشكال بر نظر شخصی نمی تواند تاریخ فلسفه را تغییر دهد.

---