سه بحث دیگر داریم. یكی اینكه با مثال می خواهد فرضیه ی خودش را در انتقال دوره ها پیاده كند كه چگونه با تكامل ابزار تولید روابط تولیدی تغییر می كند و قهراً تأسیسات اجتماعی هم كه روبنای اصلی است تغییر می كند. در مثالها اصلاً این قابل پیاده شدن نیست. این آقایان مدعی هستند كه بشر در ابتدا به صورت اشتراك زندگی می كرده و زندگی اشتراكی داشته است. این مقدار را نه تنها اینها می گویند، غیر اینها هم می گویند. بشر ابتدایی یك زندگی اشتراكی داشته چون آن دوره، دوره ی گردآوری خوراك بوده نه دوره ی تولید خوراك؛ یعنی از خوراكهای تولید شده ی در طبیعت استفاده می كرده، یعنی شكار می كرده یا از میوه ی درختها استفاده می كرده است. خودش نمی توانسته تولید بكند و قهراً در آن دوره ها تولید اضافی وجود نداشته است، و ابزاری هم كه بشر در آن دوره- كه آن را دوره ی پارینه سنگی می گویند- داشته سنگهای غیرصیقلی بوده است. در آن وقت اصلاً مازاد در ثروت معنی نداشته است. انسانها مانند مرغها بودند، باید روز بروند برای خودشان آذوقه تأمین كنند، شب بیایند زندگی كنند، باز فردا بروند. هركسی فقط آن مقداری می توانست آذوقه تأمین كند كه شكم خودش را سیر كند. وقتی كه حیوانات را به چرا می فرستند هیچ حیوانی نمی تواند برای حیوان دیگر هم مایه ی چرا فراهم كند. هركس باید با دهان خودش آنجا بچرد، شكمش را سیر كند و برگردد. قهراً زمینه ای برای مالكیت نبود، به اشتراك زندگی می كردند. تا بشر كشاورزی را كشف كرد. بعد از كشاورزی دوره ی تولید خوراك به وجود آمد، نه فقط گردآوری خوراكهای تولید شده ی در طبیعت. یعنی بشر ابتكار اینكه خودش هم خوراكهایی تولید بكند [به دست آورد] كه می آمد كشت می كرد. با كشت كردن و اینكه یك تخم در زمین بكارد و بعد مثلاً پنجاه تخم، صد تخم از زمین بردارد، مسئله ی تولید اضافی در كار آمد. وقتی كه تولید اضافی در كار آمد قهراً اینجا بود كه یك عده ای به این فكر افتادند كه وسائل تولید را كه در آن وقت در درجه ی اول زمین بود در اختیار خودشان بگیرند و بعد بدون اینكه كار بكنند به صورت یك طبقه ی انگل از همان اضافه تولیدی ها استفاده كنند. این هم خودش به دو دوره تقسیم می شود: یكی دوره ی برده داری و دیگری دوره ی ارباب و رعیتی یا فئودالیسم. دوره ی برده داری دوره ای بود كه اینها خودشان را مالك زمین قرار دادند و به زور زمینها را تصاحب كردند و حتی انسانها را هم تصاحب كردند. در دوره ی بعد انسانها دیگر آزاد بودند ولی زمینها در اختیار اینها بود و رابطه رابطه ی ارباب و رعیتی بود. بعد، این دوره كه دوره یزمین داری است و خودش دو دوره است تبدیل به دوره ی سوداگری و بورژوازی می شود؛ دوره ی فئودالیسم و برده داری به دوره ی بورژوازی و سوداگری تبدیل می شود.