آیه ی دیگر همین آیه ای است كه الآن خواندم: وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ اَلْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ (آل عمران آیه ی 139) . آیه یوَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اَلْأَرْضِ در سوره ی نور است، آیه ی 55. و همچنین آیه ی آخر سوره ی فتح كه آنجا راجع به حضرت رسول و مؤمنین می فرماید: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللّهِ وَ اَلَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَی اَلْكُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اَللّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ اَلسُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِی اَلتَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِی اَلْإِنْجِیلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ/ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوی عَلی سُوقِهِ یُعْجِبُ اَلزُّرّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ اَلْكُفّارَ [1]. در این آیه وضع رشد و تكامل و پیروزی و به غیظ درآوردن كفار و محسود واقع شدن [مسلمانان ] را ذكر می كند ولی هیچ تكیه روی مسئله ی استضعاف شدگی نیست. وَ اَلَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَی اَلْكُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ (خصایص اخلاقی) . تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداًاهل عبادتند، یا در ركوعند یا در سجود. یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اَللّهِ وَ رِضْواناًاعتمادی كه به خدا دارند و پیوندشان با خدا چنین محكم است. سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ اَلسُّجُودِدر چهره ی اینها اثر آن سجده های طولانی را می بینی؛ همه تكیه روی امور معنوی و الهی است، هیچ تكیه روی امر مادی نشده. یا آیات 171 تا 173 سوره ی صافّات: وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا لِعِبادِنَا اَلْمُرْسَلِینَ. `إِنَّهُمْ لَهُمُ اَلْمَنْصُورُونَ. `وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ اَلْغالِبُونَ. این آیات هم سنت الهی را بیان می كند ولی شاید صراحت در هیچ جهت نداشته باشد، همین قدر می فرماید كه سخن ما گذشته است درباره ی بندگان مرسل خودمان یعنی پیامبرانمان كهإِنَّهُمْ لَهُمُ اَلْمَنْصُورُونَ پیروزی نهایی از آن آنهاست، یعنی از آنِ دعوت آنها، مرام و مسلك آنهاست (مقصود شخص آنها كه نیست)وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ اَلْغالِبُونَ جند ما، سپاه ما پیروزند، اهل حق در نهایت پیروزند. بعد راجع به جنداللّه و حزب اللّه كه در قرآن آمده [بحث می كنیم ] كه آیا این هم حتماً ماهیت اقتصادی دارد آن طور كه عده ای می گویند، و جنداللّه یعنی همان مستضعفین و محرومان؟ یا نه، جنداللّه یعنی گروندگان به ایمان و اختصاص به مستضعفین نداردگو اینكه اكثر آنها را مستضعفین تشكیل می دهند. از آن جهت كه ایمان دارند جنداللّه اند نه از آن جهت كه مستضعفند. در كتابهایشان نوشته اند خدا توده ای فكر می كند، جانبدارانه فكر می كند، نمی تواند غیرتوده ای فكر كند و اساساً خودش جزو مستضعفین است (خنده ی استاد) . در آیه ی 24 سوره ی الم سجده می فرماید: وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ. ما از میان آنها پیشوایان قرار دادیم، به چه دلیل؟ به دلیل دو خصیصه: یك خصیصه ی اخلاقی و یك خصیصه ی اعتقادی. یكیلَمّا صَبَرُوادر مقابل آن همه ظلمها و فشارها مقاومت و ایستادگی كردند، و دیگر اینكه به آیات ما، به وعده های ما یقین داشتند، به دلیل این ایمانشان [از میان آنها پیشوایان قرار دادیم. ] باز هم آیات دیگری در این زمینه- كه بالخصوص تكیه روی این جهت شده- هست.

برمی گردیم و آن آیات را هم بحث می كنیم. ما فقط یك آیه از آیاتی كه روی استضعاف تكیه شده بود- همان آیه ای كه شاخص همه ی آیات بود- ذكر كردیم. آیات دیگری هم هست. بعضی از این آیات آیاتی است كه در آنها مستكبرین و مستضعفین در مقابل یكدیگر ذكر شده اند. آیاتی داریم كه در آنها فقط مستكبرین ذكر شده اند. آیاتی هم داریم كه در آنها فقط مستضعفین ذكر شده اند، و همه ی اینها را باید بررسی كنیم ببینیم مفاد چیست.

---