در دنباله ی بحث جلسه ی پیش باز روی این مطلب تأكید می كنیم كه در جهان بینی توحیدی اصالت قائل شدن برای شر، ظلمت، باطل، عبث و این گونه امور امكان پذیر نیست یعنی اینها با جهان بینی توحیدی سازگار نیست. جهان بینی توحیدی اساس خلقت را بر خیر و حسن و نیكی می داند كه در آیه هایی از قبیلاَلَّذِی أَحْسَنَ كُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقَهُ [1]یا: رَبُّنَا اَلَّذِی أَعْطی كُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ [2]روشن است، و بعلاوه منطقاً هم چنین است. این مسئله یكی از مهمترین و عمیقترین مسائل الهیات است و از یك نظر مشكله ی خیلی بزرگی است كه بسیاری در همین جا لغزیده و به مادیگری گرایش پیدا كرده اند یعنی گفته اند كه اگر عالم چنان مبدئی داشته باشد كه الهیون می گویند (مبدأ مستجمِع جمیع صفات كمالیه) باید خلقت، خیر محض و حق محض و نور محض باشد و حال آنكه ما در خلقت این جور نمی بینیم. ما خلقت را لااقل مخلوطی از ایندو می بینیم [3]و جهان موجود جهان مطلوب نیست (تعبیری كه بعضی به كار می برند) . اگر جهانِ مطلوب می بود باید به گونه ی دیگری می بود. ما اینها را درعدل الهیتا حد زیادی مطرح كرده ایم.

---

[1] سجده/7.

[2] طه/50.

[3] عده ای بیش از این مقدار می گویند.