جمله ای دارد مولای متقیان علی علیه السلام در نهج البلاغه در تعریف زهد كه دیگر بهتر از این نمی شود گفت. تعریف زهد را از علی باید گرفت. می فرماید: «اَلزُّهْدُ كُلُّهُ بَیْنَ كَلِمَتَیْنِ مِنَ الْقُرْآنِ» [1]زهد در دو جمله ی قرآن بیان شده (یعنی زهد، این خشكه مقدس بازی ها نیست، زهد به روح انسان مربوط است) آنجا كه در سوره ی حدید می فرماید: «لِكَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ» [2]اینكه برسید به این مرحله كه اگر دنیایی كه دارید از شما گرفته شد غمزده نشوید، غم دنیا شما را نگیرد، و اگر چیزی ندارید، دنیا یكمرتبه به شما رو بیاورد، شادی زده نشوید؛ و به عبارت دیگر اگر تمام دنیا در دست شماست، چنانچه آن را از شما بگیرند تو همان آدم باشی كه هیچ چیز نداشته باشی، و همه ی دنیا را هم به تو بدهند تو همان آدم باشی.

علی زهد را همان چیزی تعریف می كند كه امثال ماركس نمی توانند در مورد بشر تصور كنند. آنها می گویند اصلاً محال است بشر بتواند آنچنانكه علی زهد را تعریف كرده زاهد باشد، یعنی بشر آنچنان شخصیت عالیی داشته باشد كه مافوق طبقات و منافع قرار بگیرد. ولی مكتب اسلام بر این اساس است. مكتب اسلام یا به اصطلاح امروز اُمانیزم اسلام، اصالة الانسان اسلام، انسان راستین اسلام بر این اساس است كه انسان می تواند زاهد بشود اما نه آن زاهدهایی كه ما اسمشان را می گذاریم زاهد، بلكه زاهدی كه علی تعریف كرده كه: «لِكَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ» . .

پس نتیجه این شد كه سیره یعنی منطق عملی غیر از منطق نظری است، و می شود انسان علی رغم شرایط اجتماعی و اقتصادی و موقعهای طبقاتی مختلف دارای یك منطق ثابت باشد. یعنی تز اسلام این است و تربیت شدگان واقعی اسلام هم نشان دادند كه بشر می تواند چنین باشد.

---