اصل انظلام و استرحام از اصولی است كه هرگز پیغمبر یا اوصیای پیغمبر از این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج16، ص: 82
اصل پیروی نكردند. یعنی آیا بوده در یك جایی كه چون دشمن را قوی می دیدند،
به یكی از این دو وسیله چنگ بزنند: یكی اینكه استرحام كنند یعنی گردنشان را كج
كنند و شروع كنند به التماس كردن، ناله و زاری كردن كه به ما رحم كن؟ ابداً. انظلام
چطور؟ یعنی تن به ظلم دادن. این هم ابداً. اینها یك سلسله اصول است كه هرگز
پیغمبر اكرم و همچنین اوصیای بزرگوار او و بلكه همچنین تربیت شدگان مكتب او
از این اصول استفاده نكرده اند.
ولی یك سلسله اصول است كه همیشه از آن اصول استفاده كرده اند ولو به طور
نسبی. اینجاست كه مسأله ی نسبیت در بعضی از موارد مطرح می شود.