در این زمینه یك حرفی در میان متجددین ما پیدا شده و یك حرفی در میان
بعضی از متقدمین ما، و هردوی اینها آنچنان به حقیقت ضربه زده اند كه خدا می داند.
اما آنچه كه در میان متجددین به اصطلاح طرح شده و خیلی هم رویش تكیه
می شود، از فرنگیها گرفته شده است و مصریها با این قاعده و به این تعبیر بیان
می كنند: «اَلْغایاتُ تُبَرِّرُ الْمَبادی» یعنی هدف وسیله را مباح می كند؛ پس كوشش كن
هدفت مقدس باشد، برای هدف مقدست از هر وسیله ولو نامقدس می توانی استفاده
كنی. و آنچه كه در میان بعضی از متقدمین ما تا حدی معمول شده این است كه
حدیثی نقل می كنند
[1]كه اگر اهل بدعت را دیدید، یعنی اگر افرادی را دیدید كه در
دین بدعت ایجاد می كنند «فَباهِتوهُمْ»
[2]. «آنهایی كه در دین بدعت ایجاد می كنند»
یعنی افرادی كه در دین چیزهایی جعل می كنند و می آورند كه جزء دین نیست.
«اِدْخالُ ما لَیْسَ فِی الدّینِ فِی الدّین» را بدعت می گویند؛ یعنی كسی بیاید چیزی را
كه جزء دین نیست به نام دین وارد دین كند به طوری كه مردم خیال كنند این جزء
دین است. عكسش هم هست: چیزی را كه جزء دین هست كاری كند كه مردم خیال
كنند این جزء دین نیست. هر دو صورتش بدعت است. [در اینجا قبل از توضیح این
حدیث، ذكر یك نكته ضروری است. ]
[1] البته این حدیث هست و حتی شیخ انصاری- رضوان اللّه علیه- در
مكاسب محرّمه آن را نقل كرده و در دو جا
هم نقل كرده؛ در یك جا تفسیر نمی كند ولی در جای دیگر تفسیر می كند.
[2] [ترجمه: پس آنها را مبهوت كنید. ]