در چهار گفتار گذشته تحت عنوان «حكومت و عدالت» نظریات كلی نهج البلاغه را در مسأله ی حكومت و مهمترین وظیفه اش یعنی «عدالت» منعكس كردیم. اكنون نظر به اینكه یكی از مسائلی كه مكرر در این كتاب مقدس در باره ی آن سخن رفته است مسأله ی اهل بیت و خلافت است، لازم است پس از آن مباحث كه كلیاتی بود در امر حكومت و عدالت، در این مبحث كه مربوط است به مسأله ی خاص خلافت بعد از پیغمبر و مقام اختصاصی اهل بیت در میان امت، وارد شویم.

مجموع مسائلی كه در این زمینه طرح شده است عبارت است از:

الف. مقام ممتاز و فوق عادی اهل بیت و اینكه علوم و معارف آنها از یك منبع فوق بشری سرچشمه می گیرد و آنها را با دیگران و دیگران را با آنها نتوان قیاس كرد.

ب. احقیت و اولویت اهل بیت و از آن جمله شخص امیرالمؤمنین علیه السلام به امر خلافت، هم به حكم وصیت و هم به حكم لیاقت و فضیلت و هم به حكم قرابت.

ج. انتقاد از خلفا.

د. فلسفه ی اغماض و چشم پوشی علی علیه السلام از حق مسلّم خود و حدود آن، كه نه از آن حدود تجاوز كرده نه در آن حدود از انتقاد و اعتراض كوتاهی كرده است.