برای اینكه نهج البلاغه را از این نظر بشناسیم، به عبارت دیگر برای اینكه علی علیه السلام را در كرسی وعظ و اندرز بشناسیم و برای اینكه با مكتب موعظه ای آن حضرت آشنا گردیم و عملاً از آن منبع سرشار بهره مند شویم، كافی نیست كه صرفاً عناصر و موضوعاتی كه علی علیه السلام در سخنان خود طرح كرده شماره كنیم؛ كافی نیست كه مثلاً بگوییم علی در باره ی تقوا، توكل و زهد سخن گفته است بلكه باید ببینیم مفهوم خاص آن حضرت از این معانی چه بوده و فلسفه ی خاص تربیتی او در مورد تهذیب انسانها و شوق آنها به پاكی و طهارت و آزادی معنوی و نجات از اسارت چه بوده است؟ .

این كلمات كلمات رایجی است كه در زبان عموم، خاصه آنان كه چهره ی اندرزگو به خود می گیرند، جاری است اما منظور همه ی افراد از این كلمات یكسان نیست؛ گاهی مفهومهای افراد از این كلمات در جهتهای متضاد است و طبعاً نتیجه گیری های متضاد از آنها می شود.

از این رو لازم است اندكی به تفصیل در باره ی این عناصر از نظر مكتب خاص علی علیه السلام گفتگو كنیم. سخن خود را از تقوا آغار می كنیم.