ولی عامل تقاضای بیعت و امتناع امام- كه از همان روزهای اول ظاهر شد- ارزش بیشتری نسبت به مسأله ی دعوت، به نهضت حسینی می دهد. به جهت اینكه روزهای اول است، هنوز مردمی اعلام یاری و نصرت نكرده اند، دعوت و اعلاموفاداری نكرده اند. یك حكومت جابر و مسلط، حكومتی كه در بیست سال گذشته در دوران معاویه خشونت خودش را به حد اعلی نشان داده است [تقاضای بیعت می كند. ] معاویه مخصوصاً در ده سال دوم حكومت و سلطنت خود به قدری خشونت نشان داد كه به اصطلاح تسمه از گُرده ی همه كشید؛ كاری كرد كه در تمام قلمرو او حتی مدینه ی طیّبه و مكه ی معظّمه در نمازهای جمعه علی بن أبی طالب را علی رءوس الأشهاد به عنوان یك عمل عبادی لعنت می كردند، و اگر صدای كسی درمی آمد دیگر اختیار سرش را نداشت، سرش از خودش نبود. آنچنان تسمه از گرده ها كشیده بود كه در اواخر عهد او نام علی را بر زبان آوردن جرم بود. (این، متن تاریخ است. ) اگر می خواستند بگویند علی بن أبی طالب، با اشاره و بیخ گوشی می گفتند. كار به آنجا كشیده بود كه اگر حدیثی مربوط به علی بود و در آن فضیلتی و لو كوچكترین فضیلت از علی گنجانده شده بود، محدثین و راویها- كه احادیث را برای یكدیگر روایت می كردند- در صندوق خانه های خلوت، پرده ها را می آویختند، درها را می بستند، یكدیگر را قسم می دادند كه این را فاش نكنی، از قول من همه جا نقل نكنی، اگر می خواهی روایت كنی برای آدمی روایت كن كه صددرصد راوی باشد و جذب كند و افشا نكند.

در یك چنین شرایط سختی جانشین همین آدم خلیفه شده است و از او جوانتر، مغرورتر، سفّاك تر و بی سیاست تر كه حتی ملاحظات سیاسی را هم نمی كند. آن وقت «نه» گفتن در مقابل چنین قدرتی كار كوچكی نیست (باید بیعت كنی! خیر، بیعت نمی كنم؛ اگر تمام وجودم را قطعه قطعه كنید بیعت نمی كنم) از این نظر كه می بینیم در این حال امام به تنهایی و بشخصه در مقابل تقاضای نامشروع یك قدرت بسیار بسیار جبّار ایستاده است بدون اینكه نامی از اعوان و انصار باشد، حتی صدی ده هم احتمال موفقیت باشد؛ و از این نظر كه حاضر نیست رأی و عقیده ی خودش را بفروشد و تظاهر كند؛ چون بعدها تاریخ نخواهد گفت حسین به زور و جبر بیعت كرد. همینهایی كه بیعت را به جبر می گیرند، تاریخ را هم به زور پول می سازند، همان طور كه ساختند.

معاویه و اطرافیانش قسمتی از بیت المال مسلمین را به اصطلاح امروز صرف اجیر كردن و استخدام روحانیت آن روز می كردند؛ راویهای بی بندوبار ، بی عقیده و بی ایمان را با زور پول می خریدند و آنها احادیث پیغمبر را تغییر می دادند، اسمها را در احادیث پیغمبر عوض می كردند، حدیثی در مدح دشمنان علی وضع می كردند. مورخین نوشته اند سمرة بن جُندب هشت هزار مثقال زر گرفت و یك حدیث علیه علی بن أبی طالب جعل كرد. بنابراین برای آنها تغییر دادن تاریخ كار مشكلی نبود. اگر هم بعدها بخشی از تاریخ ماند، به واسطه ی عملیاتی نظیر نهضت حسینی بود و الاّ اگر حسین علیه السّلام هم سكوت می كرد، تاریخ هم تغییر كرده بود. پس این عامل ارزش بالاتر و بیشتری نسبت به عامل دعوت مردم كوفه، به نهضت أبا عبد اللّه علیه السلام می دهد.