بسم اللّه الرحمن الرحیم.

الحمد للّه رب العالمین بارئ الخلائق اجمعین و الصلاة و السلام علی عبد الله و رسوله و حبیبه و صفیه و حافظ سرّه و مبلّغ رسالاته سیدنا و نبینا و مولانا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و آله و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین أعوذ باللّه من الشّیطان الرجیم:

اَلَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اَللّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اَللّهَ وَ كَفی بِاللّهِ حَسِیباً [1].

همان طور كه سخن انسانها از نظر بساطت و یا پیچیدگی، یعنی از نظر اینكه غرّا و ساده و تك معنی باشد و یا اینكه چند معنی و چندلایه و دارای صورت و باطن باشد فرق می كند، نهضتها و حركتهای انسانها هم از این نظر متفاوت اند. ما دو نوع سخن می توانیم داشته باشیم: سخنی كه تك معنی باشد و سخنی كه چند معنی و چندپهلو باشد. بهترین مثلش آیات قرآن مجید است. قرآن مجید آیات خود را به دو دسته تقسیم می كند: آیات محكمات و آیات متشابهات. آیات محكمات آیاتی است كه از نظر لفظ و عبارت تك معنی است؛ یعنی بیش از یك معنی و یك مفهوم از عبارات آن نمی توان استفاده كرد. ولی آیات متشابهات آیاتی است كه در آنِ واحد از آنها چند معنی می توان استنباط كرد، و البته برای اینكه در معانی متشابه به اشتباه نیفتیم باید آیات محكمه را مقیاس و معیار قرار بدهیم كه آیات محكمه «اُمّ الكتاب» است.

گفتیم نهضتها و حركتهای انسانها هم عیناً همین طور است. ممكن است نهضتی تك معنی و تك مقصد باشد و ممكن است به اصطلاح متشابه باشد؛ یعنی در آنِ واحد مقصدها و هدفهای مختلف داشته باشد، گواینكه همه ی آن هدفها بازگشتشان به یك هدف اصلی باشد. یك نهضت می تواند در آنِ واحد دارای جنبه ها و ابعاد مختلف بوده باشد.

---

[1] . احزاب/39.