در جلسه ی پیش گفتیم كه برای موفقیت یك پیام شروطی لازم است. موفقیت یك
پیام، وابسته به چهار شرط است كه اولین آنها مربوط است به ماهیت خود پیام، به غنی
بودن و قدرت معنوی خود پیام و به تعبیر قرآن به حقانیت خود پیام. این، یك شرط
است كه مربوط به پیام رسان نیست، مربوط به خود پیام است. و در اینكه حقانیت یك
پیام، خود عامل بسیار مؤثری در موفقیت آن پیام است، نه از نظر علمی و روانشناسی
جای تردید است و نه از نظر منطق دینی و مذهبی. قرآن مجید روی این مطلب تكیه
دارد كه یك امر اگر حق و حقیقت باشد، خود همان حقیقت بودن عاملی است برای
بقای آن، و نیز باطل بودن، بی محتوا بودن، بی فایده و بی اثر بودن یك پیام، خود عامل
فنای آن و چیزی است كه از درون آن را از بین می برد. مَثَلی در قرآن مجید در این
زمینه هست كه می فرماید:
أَنْزَلَ مِنَ اَلسَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ اَلسَّیْلُ زَبَداً رابِیاً وَ مِمّا
یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی اَلنّارِ اِبْتِغاءَ حِلْیَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ یَضْرِبُ اَللّهُ اَلْحَقَّ وَ
اَلْباطِلَ فَأَمَّا اَلزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمّا ما یَنْفَعُ اَلنّاسَ فَیَمْكُثُ فِی اَلْأَرْضِ كَذلِكَمجموعه آثار شهید مطهری . ج17، ص: 332
یَضْرِبُ اَللّهُ اَلْأَمْثالَ [1].
به طور خلاصه معنی قسمت اخیر آیه را ذكر می كنم. بعد از اینكه موضوع آمدن باران و
راه افتادن سیل را بیان می كند و اینكه هر جوی و نهری، بزرگ یا كوچك، به اندازه ی
ظرفیت خود آب می گیرد و در خلال حركت سیل، كفی روی آن قرار می گیرد و كف
احیاناً روی آب را می پوشاند، می فرماید: اما كف از بین می رود، آنچه كه به حال مردم
نافع و مفید است یعنی خود آب باقی می ماند. بعد می گوید: این مثل، مثل حق و باطل
است.
عوامل دیگری هم برای موفقیت یك پیام هست كه مربوط به ماهیت و محتوای آن
نیست. یك پیام وقتی می خواهد از روحی به روح دیگر برسد و در روحهای مردم
نفوذ كند، جامعه ای را تحت تأثیر و نفوذ معنوی خودش قرار بدهد، بدون شك احتیاج
به پیام رسان دارد. خصوصیات و شخصیت و لیاقت پیام رسان و شرایطی كه باید در
پیام رسان وجود داشته باشد، خود مطلبی است كه باید جداگانه درباره اش بحث كنیم.
عامل دیگر، وسایل و ابزارهایی است كه برای رساندن پیام به كار برده می شود.
یك پیام رسان بدون شك احتیاج به یك سلسله وسایل و ابزارهایی دارد كه به وسیله ی
آنها پیامی را كه مأمور ابلاغ آن است به مردم می رساند. عامل چهارم متد و سبك و
اسلوب پیام رسان است، كیفیت رساندن پیام. پس چهار عاملی كه در موفقیت یا
شكست یك پیام مؤثرند عبارتند از:
1. ماهیت پیام (حقانیت و غنی بودن محتوای آن) .
2. شخصیت خاص پیام رسان.
3. ابزار پیام رسانی.
4. كیفیت و متد و اسلوب رساندن پیام.
با بحث در وسایل و ابزار پیام رسانی، بحث را ادامه می دهم.