مقدمه ی دوم: بحثی درباره ی «نقش زن در تاریخ» مطرح است كه آیا اساساً زن در ساختن تاریخ نقشی دارد یا ندارد و اصلاً نقشی می تواند داشته باشد یا نه؟ باید داشته باشد یا نباید داشته باشد؟ همچنین از نظر اسلام این قضیه را چگونه باید برآورد كرد؟ .

زن یك نقش در تاریخ داشته و دارد كه كسی منكر این نقش نیست و آن نقش غیر مستقیم زن در ساختن تاریخ است. می گویند زن مرد را می سازد و مرد تاریخ را، یعنی بیش از مقداری كه مرد در ساختن زن می تواند تأثیر داشته باشد زن در ساختن مرد تأثیر دارد. این خودش مسأله ای است كه نمی خواهم امشب درباره ی آن بحث كنم.

آیا مرد روح و شخصیت زن را می سازد (اعمّ از اینكه زن به عنوان مادر باشد یا به عنوان همسر) یا نه، این زن است كه فرزند و حتی شوهر را می سازد؟ مخصوصاً در مورد شوهر، آیا زن بیشتر شوهر را می سازد یا شوهر بیشتر زن را؟ حتماً تعجب خواهید كرد كه عرض كنم آنچه كه تحقیقات تاریخی و ملاحظات روانی ثابت كرده است این است كه زن در ساختن شخصیت مرد بیشتر مؤثر است تا مرد در ساختن شخصیت زن. بدین جهت است كه تأثیر غیر مستقیم زن در ساختن تاریخ، لامنكر و غیر قابل انكار است. اینكه زن مرد را ساخته است و مرد تاریخ را، خودش داستانی است و یك مبحث خیلی مفصل.