حال ببینیم نقش مستقیم زن در ساختن تاریخ چگونه است و چگونه باید باشد و
چگونه می تواند باشد؟ به سه شكل می تواند باشد: یكی اینكه اساساً زن نقش مستقیم
در ساختن تاریخ نداشته باشد، یعنی نقش زن منفی محض باشد. در بسیاری از
اجتماعات برای زن جز زاییدن و بچه درست كردن و اداره ی داخل خانه نقشی قائل
نبوده اند؛ یعنی زن در اجتماع بزرگ نقش مستقیم نداشته، نقش غیر مستقیم داشته
است، به این ترتیب كه او در خانواده مؤثر بوده و فردِ ساخته ی خانواده در اجتماع مؤثر
بوده است. یعنی زن مستقیماً بدون اینكه از راه مرد تأثیری داشته باشد، به هیچ شكل
تأثیری در بسیاری از اجتماعات نداشته است. ولی در این اجتماعات زن علی رغم
اینكه نقشی در ساختن تاریخ و اجتماع نداشته است، بدون شك و بر خلاف تبلیغاتی
كه در این زمینه می كنند، به عنوان یك شی ء گرانبها زندگی می كرده است؛ یعنی به عنوان
یك شخص، كمتر مؤثر بوده ولی یك شی ء بسیار گرانبها بوده و به دلیل همان
گران بهایی اش بر مرد اثر می گذاشته است؛ ارزان نبوده كه در خیابانها پخش باشد و
هزاران اماكن عمومی برای بهره گیری از او وجود داشته باشد، بلكه فقط در دایره ی
زندگی خانوادگی مورد بهره برداری قرار می گرفته است. لذا قهراً برای مرد خانواده
یك موجود بسیار گرانبها بوده، چون تنها موجودی بوده كه احساسات جنسی و
مجموعه آثار شهید مطهری . ج17، ص: 399
عاطفی او را اشباع می كرده است و طبعاً و بدون شك مرد عملاً در خدمت زن بوده
است. ولی زن شی ء بوده، شی ء گرانبها، مثل الماس كه یك گوهر گران بهاست؛ شخص
نیست، شی ء است ولی شی ء گرانبها.