كلمه ی «شهید» و «شهادت» از كلمات رایج معمولی است كه فقط در مورد بعضی افراد استعمال می كنیم. هر كشته یا مرده ای شهید نیست. روزی صدها نفر كشته می شوند و هزارها نفر می میرند و به آنها شهید نمی گوییم. اطراف كلمه ی «شهید» را هاله ای از قدس و تعالی احاطه كرده است. به كسی شهید گفته می شود كه در یك راه مقدس و برای هدفی مقدس جان خود را از دست بدهد.

شهید سه خصوصیت دارد: یكی اینكه در راه هدف مقدس كشته می شود، دیگر اینكه جاودانگی می یابد، سوم آن چیزی كه قبلاً گفتیم كه آنها محیط پاك می دهند.

گفتم مقدس و نگفتم بزرگ. ممكن است مقصد، بزرگ و با اهمیت باشد ولی مقدس نباشد. اسكندر كه آرزوی جهانگیری را تعقیب می كرد، هدفِ به اصطلاح بزرگ داشت ولی مقدس نبود و بلكه عالی هم نبود. كسی كه در این راه كشته بشود، در چشم بشر احترام و تقدّس ندارد [1]. او دایره ی خودپرستی خود را توسعه داده بود. همچو شخصی اگر همه ی كرات آسمانی را هم تسخیر كند، عملش جنبه ی تقدّس و احترام پیدا نمی كند.

عمل آن وقت مقدس است كه هدفی بیرون از خودپرستی داشته باشد [2]، فقط به خاطر تكلیف و وظیفه انجام شود، خصوصاً تكالیفی كه بشر در برابر نوع و اجتماع دارد. «اَلْمَقْتولُ دونَ عِیالِهِ وَ مالِهِ» شهید است، چون به خاطر وظیفه و شرافت و تكلیف وجدان و دیانت انجام می گیرد نه به خاطر جلب منفعت مادی. حالا اگر انسان، المقتول دون العدل و الحرّیه، دون التوحید و الایمان باشد، قداست و قدّیسیتش به درجاتی بالاتر است.

حس تعالی و تقدّس حسی است اصیل در بشر و از صمیم روح بشر سرچشمه می گیرد مثل حس حقیقت خواهی (علم) ، نیكی خواهی (اخلاق) ، زیبایی خواهی (جمال) . و این خود یكی از معماهای وجود بشر است كه در برابر اموری ماورای منافع محسوس و ملموس خود، یك نوع تعظیم و تكریمی دارد و سر تعظیم فرود می آورد.

البته هر میل و طلبی از وجود یك احتیاج عینی حكایت می كند؛ منتهای امر، مبدأ این احتیاج عینی جهازات بدن نیست، همان مرتبه ی مستقل روح انسان است.

سرسلسله ی مقدسات بشر، ذات احدیت است. خداوند، قدّوس است، منزّه از جمیع نقصانات است علی الاطلاق: «هُوَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْمَلِكُ اَلْقُدُّوسُ. . . » [3]و لهذا مقدس ترین اعمال بشر مبارزه با شرك و بت پرستی است.

---