حالا كه این مطلب را دانستید عرض می كنم مسئله ایمان، قطع نظر از اینكه آیا از حقوق انسانی است یا نه، خودش به طبع خودش زوربردار نیست. فرضاً ما بخواهیم با زور، ایمان به وجود بیاوریم خود ایمان با زور درست شدنی نیست. ایمان یعنی اعتقاد و گرایش. ایمان یعنی مجذوب شدن به یك فكر و پذیرفتن یك فكر.

مجذوب شدن به یك فكر دو ركن دارد. یك ركنش جنبه علمی مطلب است كه فكر و عقل انسان بپذیرد، یك ركن دیگر جنبه احساساتی آن است كه دل انسان گرایش داشته باشد، و هیچ كدامش در قلمرو زور نیست، نه جنبه فكری اش و نه جنبه احساساتی اش. فكر تابع منطق است. اگر یك مسئله ریاضی را بخواهند به یك بچه ای یاد بدهند باید از راه منطق یاد بدهند تا اعتقاد پیدا كند. با شلاق نمی شود به او یاد داد، یعنی شلاق كه بزنند او فكرش قبول نمی كند. جنبه گرایشی و احساساتی و محبتی هم همین جور است.