موضوع بحث بیمه بود [1]. بیمه به حكم اینكه معامله ی جدیدی است كه در گذشته نبوده است قهراً مسئله اش هم از نظر فقهی یك مسئله جدید می شود. این مسئله قبلاً نیز طرح شده و ما اول كسی نیستیم كه طرح كرده باشیم، زیاد طرح كرده اند. در نجف و قم طرح كرده اند و رساله هایی در این زمینه نوشته اند كه احیاناً اگر نقصی در این رساله ها باشد از نظر عدم وقوف به اقسام مختلف بیمه بوده است؛ یعنی اگر موضوع بیمه آنچنانكه هست بیشتر تشریح می شد، رساله هایی هم كه در این زمینه نوشته شده اندكی مشروحتر و مفصلتر می بود. ولی به هر حال این مسئله ای است كه برخلاف بانك از نظر فقهی یك مشكل پیچیده نیست، بلكه مسئله بسیار ساده ای است.

اولین بحثی كه در باب بیمه مطرح است این است كه آیا بیمه داخل در یكی از عقود معهود در فقه هست یا نه؟ یعنی ما در فقه یك سلسله عقود و معاملات داریم.

آیا بیمه داخل در یكی از آنهاست یا نه؟ ممكن است شما بپرسید كه حالا چه ضرورتی دارد كه ما این بحث را بكنیم؟ ولی این بحث ضرورت دارد، زیرا هریك از آن عقود احكام خاصی دارد و اگر بیمه الزاماً داخل در یكی از آنها باشد ناچار باید در همه ی خصوصیات، از احكام آن عقد پیروی بكند. ولی اگر داخل در هیچ یك از آن عقود نباشد، آزادی بیشتری دارد. پس، از این جهت لازم است كه این بحث بشود كه آیا بیمه داخل در یكی از عقود متعارف معمولی ای كه در فقه مطرح است نظیر بیع، اجاره، عاریه می باشد یا نه؟ البته اینها كه احتمالش نمی رود. چند عقد دیگر احتمالش هست مثل ضمان، هبه، صلح. آیا بیمه داخل در هبه است؟ داخل در ضمان است؟ داخل در صلح است؟ اگر داخل در یكی از آنها باشد، ناچار از مقررات خاص آن هم باید پیروی بكند.

بحث دیگر این است كه اگر بیمه از همه ی عقود متعارف فقهی خارج بود، آیا می تواند درست باشد؟ و اصلاً آیا ما می توانیم معامله ای داشته باشیم كه داخل در هیچیك از عقود و ایقاعاتی كه در فقه مطرح است نباشد و در عین حال درست باشد؟ یا باید این طور بگوییم: هر معامله ای اگر داخل در یكی از ابواب متعارف فقه شد درست است؛ اگر داخل نشد، می شود من درآوردی و در نتیجه قطعاً باطل است. ما اول این دومی را بحث می كنیم كه كبرای كلی مطلب است.

---

[1] [بخشی از مطالب این جلسه، تكرار بحثهای جلسه ی قبل است. علت این امر آن است كه بحث بیمه در انجمن اسلامی پزشكان دوبار با فاصله ی زمانی مطرح شده كه بار اول به دلایلی ناتمام مانده و به همین جهت یك بار دیگر طرح شده است. از آنجا كه مطالب تكراری این جلسه به بیانهای دیگر ایراد شده اند به طوری كه به فهم بهتر مطلب كمك می كنند، از حذف آنها خودداری كردیم. ]