مشخصات یك جامعه سوسیالیستی:

الف. مالكیت فردی ابزار تولید را جایز نمی شمارد و این را آلت جرم و وسیله استثمار می شمارد و راه جلوگیری از این استثمار را سلب مالكیت فردی از ابزار تولید می شمارد. علیهذا رژیم تولیدی سرمایه داری مبنی بر اجرت دادن به كارگر از طرف كارفرما و ربح دادن به سرمایه داران را محكوم می كند.

ب. تفاوت طبقاتی افراد را از لحاظ ثروت محكوم می كند و چون همه چیز از آنِ همه است و همه باید از اصل «كار به قدر استعداد و خرج به قدر احتیاج» پیروی كنند پول ارزش خود را از دست می دهد.

ج. در جامعه سوسیالیستی قدرت اقتصادی مانند قدرت سیاسی در اختیار اجتماع است نه افراد.

د. نفی مالكیت موروثی.

هـ. نفی هرگونه سود كار نكرده. (اگر مالكیت فردی به طور كلی از میان برود و اشتراك مطلق باشد و پول ارزش خود را از دست بدهد خواه ناخواه موضوع ارث و موضوع سودهای كارنكرده از میان می رود. ) .

و. اختلاف افراد در ثروت مولود ظلم و اجحاف است.

ز. جایز نشمردن رباخواری.

ح. نامشروع بودن تراست و كارتل.

ط. در جامعه سوسیالیستی هدف تولید نفع اجتماع است نه سود افراد.

ی. هم مالكیت طبیعت و هم مالكیت سرمایه تولیدی مردود است.

یا. طبقه كارگر از غلامی طبقه سرمایه دار كه احتیاج به جای شلاق در بدن او كار می كند آزاد می شود.

یب. در جامعه سوسیالیستی همه باید كار كنند، كسی مجاز نیست كار نكند.

یج. همه باید برای همه كار كنند نه برای مسابقه فردی و عقب زدن دیگران.

(شاله ص 50) .

ید. همه برای همه كار می كنند یعنی همه شریك كار یكدیگر می شوند و سهم مساوی می برند. (شاله ص 52) .

یه. سلطنت كاریو. هماهنگی آزادانه كوششها.

یز. مالكیت اجتماعی.

اگر درست دقت كنیم می بینیم كار عمده سوسیالیستها انتقاداتی است كه بر روش سرمایه داری دارند، و اما آنچه خودشان به عنوان راه حل پیشنهاد كرده اند از یك مطلب تجاوز نمی كند:

الف [1].

ب. سلب مالكیت فردی مطلق.

ج. از بین بردن ارزش پول.

و یا سه مطلب: یكی سلب مالكیت از سرمایه یعنی ابزار تولید، و دیگری ابطال ارث، سوم [جلوگیری از] تجارت آزاد. می گویند اگر این كار بشود كارهای زیر صورت می گیرد:

الف. قدرت اقتصادی به عموم منتقل می شود.

ب. هدف تولید منافع عموم خواهد بود نه امور تجملی یا مخرب.

ج. رژیم تولیدی سرمایه داری و نظام كارگر و كارفرما از میان می رود و استثمار طرد می شود.

د. تفاوت طبقاتی مطلقاً از بین می رود یا به حداقل می رسد. اگر سلب مالكیت به طور كلی بشود تفاوت بكلی از میان می رود اما اگر از ابزار تولید شود به حداقل نزول پیدا می كند.

هـ. رباخواری نیز از میان می رود. با سلب مالكیت فردی به طور مطلق كه خیلی واضح است؛ و با سلب مالكیت از وسائل انتاج، ربای انتاجی از بین می رود اما ربای استهلاكی مادامی كه تعاون در اجتماع نباشد از میان نمی رود.

و. موضوع تشكیل تراستها و كارتلها و استثمار طبقه تولیدكننده و طبقه مصرف كننده از میان می رود.

ز. هم استثمار تولیدكننده به واسطه سلب مالكیت از ابزار تولید و هم استثمار مصرف كننده به واسطه جلوگیری از تجارت آزاد از بین می رود.

ح. سود كارنكرده چه به شكل ارث و چه به شكل دیگر وجود نخواهد داشت.

ط. دیگر گروهی به قیمت بدبختی گروهی دیگر خوشی نخواهند كرد.

در كتاب المذهب الاقتصادی بین الشیوعیة و الاسلام تألیف سعید رمضان می گوید:

اركان كمونیسم پنج است:

1. استیلای طبقه كارگر بر حكومت.

2. پایان دادن به سرمایه و سود حاصل از سرمایه.

3. ملی كردن وسائل تولید، زمین و توابع آن و كارخانه های بزرگ.

4. پایان دادن به اجتماع طبقاتی.

5. پایان دادن به دولت و حكومت.

می توان گفت كه تمام اصول پیشنهادی سوسیالیستها فقط به عنوان طرد اصول سرمایه داری نیست، بلكه همان طوری كه در كتاب سرمایه داری و سوسیالیسم شاله آمده اصول سوسیالیستی یك آرمان عالی است كه بهترین طرز زندگی بشر است و رفاه و آسایش او را به بهترین وجهی تضمین می كند؛ یعنی شاید بشود گفت كه سوسیالیستها نه تنها به عنوان اینكه سرمایه داری ظالمانه است و راه سومی وجود ندارد سوسیالیسم را انتخاب كرده اند، یعنی از راه ابطال احدالضدین ضد دیگر را انتخاب كرده اند، بلكه مدعی هستند قطع نظر از اینكه آن راه راه ظالمانه است این راه منطقاً و از طریق مثبت بهترین راه بشر است، بهتر از این نمی شود فرض كرد كه توده مردم بر اقتصاد خودشان حاكم و مسلط باشند نه عده معدودی، و مردم همه برای یكدیگر كار كنند نه برای سود یك طبقه خاص، و همه صادقانه در سود كار یكدیگر شریك باشند و ناهمواریهای اجتماعی را كه سبب پست و بلندی ها شده است هموار كنند؛ و به عقیده آنها این سرمایه داری است كه خود به خود به سوسیالیسم منتهی می شود.

سوسیالیستها چنانكه از كتاب اصول علم اقتصاد نوشین برمی آید معتقدند كه اقتصاد طبیعی اشتراكی كهن و اقتصاد طبیعی اشتراكی آینده با اراده و شعور تنظیم می شود، اما اقتصاد سرمایه داری چون براساس مالكیت فردی است قهراً شعوریگانه ای بر آن حكومت نمی كند و قوانین لایشعر عرضه و تقاضا آن را تحت نفوذ قرار می دهد.

در كتاب بالا نظام غیر اشتراكی را به دو قسم تقسیم می كند: اقتصاد ساده تجارتی و اقتصاد سرمایه داری. اقتصاد اول آن است كه از نیروی كار دیگران استفاده نمی كند، برخلاف دوم. به عبارت دیگر در اقتصاد ساده تجارتی تولیدكننده خود مالك و فروشنده است، و در اقتصاد سرمایه داری تولیدكننده مالك و فروشنده نیست. تنها در قسم دوم است كه مسئله ارزش اضافی پیش می آید.

---