موضوع سوم احترام به عمل، احترام به كار و كوشش، آنهم سخت كوشی و جهاد به تعبیر قرآن. در وقتی كه هرگونه توجه به زندگی را مُناسی عبادت و خداپرستی می دانستند پیغمبر اسلام فرمود: اَلْكادُّ عَلی عِیالِهِ كَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّهِ [1]آن كسی كه در راه اداره ی عائله ی خودش زحمت می كشد مثل كسی است كه در راه خدا شمشیر می زند. پیغمبر اسلام با هر نوع گداصفتی، كلاّشی، كَلّ بر مردم بودن سخت مبارزه كرده است. این جمله از متواترات است، پیغمبر فرمود: مَلْعونٌ مَنْ اَلْقی كَلَّهُ عَلَی النّاسِ [2]از رحمت خدا بدور است آن كسی كه سنگینی بار زندگی خودش را به دوش دیگران می اندازد.

این حدیث سوم كه می خوانم، من به این مضمون شاید ده حدیث تا حالا پیدا كرده ام، قبلاً فكر نمی كردم معنایش این است كه حالا می فهمم، ولی اینقدر زیاد پیدا كردم كه دیگر شك نكردم. در پانزده سخنی كه حسینیه ی ارشاد- ان شاء اللّه- در یك قطعه ای به آقایان محترم اهدا می كند پانزده سخن به یاد آغاز پانزدهمین قرن بعثت رسول اكرم چاپ كردیم، در موضوعات مختلف: مساوات، اخلاق، عبادت، خدمت به خلق، همبستگی و پیوستگی، اینكه انسان باید كار كند و زحمت بكشد، و احترام حقوق زن. البته تفسیر نكردیم. مجموعاً پانزده سخن است. یكی از آنها این است:

اَصْلِحوا دُنْیاكُمْ وَ اعْمَلوا لِاخِرَتِكُمْ كَأنَّكُمْ تَموتونَ غَداً. پیغمبر اكرم فرمود: در كار دنیای خودتان مصلح باشید ( «مصلح باشید» غیر از این است كه حریص باشید و غیر از این است كه پول پرست باشید) ، كار صحیح و درست بكنید، دنیای خودتان را به سامان بیاورید. اما نسبت به آخرت آن جور فكر كنید كه گویا همین فردا دارید رخت برمی بندید، آنی غفلت نكنید. این است معنی جامعیت، وسطیت و تعادل دین اسلام.

پروتستان از اسلام این اصول را گرفت، بعد تمدن اروپایی به وجود آمد. دیشب آقای دكتر شریعتی گفتند كه چطور دنیای اروپا بعد از آنكه از آن معنویت افراطی مسیحی روگرداند، آمد به طرف مادیگری كه باز یك مسیح دیگری لازم است كه او را برگرداند. چون یك دین حسابی نداشتند نتوانستند رعایت تعادل كنند، نتیجه اش سرمایه داری شد كه محورش این است: پول هدف است، پول معبود است و پول را باید پرستید. باز انحرافی این گونه.

---