ایراد دیگر: دایره اخلاق از حدود غیردوستی وسیعتر است. همه اخلاقها یعنی همه كارهای مقدس و باشكوه انسان از نوع غیردوستی نیست. نوعی دیگر یعنی یك سلسله كارهای با عظمت و شكوه و قابل تقدیر و تقدیس و آفرین گویی و حمد در انسان هست بدون اینكه ربطی به غیردوستی داشته باشد و همان طور كه انسان ایثار یا احسان را تقدیس می كند آن كار را هم تقدیس می كند، مثل آن چیزی كه عرب از آن به «اِباءُ الضَّیْم» تعبیر می كند یعنی تن به ذلت ندادن. انسانها در آن وقت كه با خطری مواجه می شوند و امرشان دایر است میان اینكه زیانی را متحمل بشوند و عزتشان را حفظ كنند و یا برای اینكه زیان مالی یا جانی را متحمل نشوند تن به ذلت و پستی بدهند، مختلفند. ما انسانهایی را در تاریخ می بینیم كه جان خودشان رااز دست می دهند و تن به ذلت نمی دهند. می گوید: اَلْ- مَوْتُ اَوْلی مِنْ رُكوبِ الْعارِ [1] مرگ بهتر است از اینكه انسان ننگ ذلت را متحمل بشود. امیرالمؤمنین فرمود: وَ الْحَیوةُ فی مَوْتِكُمْ قاهِرینَ [2]. گاندی می گوید: در جهان فقط یك نیكی وجود دارد و آن دوست داشتن دیگران است. نه، در جهان غیر از دوست داشتن دیگران نیكی دیگر هم وجود دارد.

یك مثالش همین بود كه عرض كردم.

---