خُذِ اَلْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْجاهِلِینَ [1]. اجمالاً این مطلب را ذكر كردیم كه افعال انسان دو گونه اند: یك گونه افعال طبیعی و عادی و معمولی كه شایسته ستایش، آفرین گفتن و قهرمانانه شناختن نیست، و گونه دیگر كارهایی كه انسانها آن كارها را قابل ستایش می دانند و كننده آن كارها را تحسین می كنند و آنها را به نوعی قهرمان می شناسند و ما اینها را كارهای اخلاقی می نامیم. رسیدیم به اینجا كه رمز اخلاقی بودن چیست؟ یك كار چگونه و به چه جهت رنگ اخلاقی پیدا می كند و با افعال طبیعی تمایز پیدا می نماید؟ به تعبیر دیگر معیار و مقیاس اخلاقی بودن چیست؟ در اینجا نظریه های گوناگونی وجود دارد كه ما این نظریه ها را ابتدا نقل می كنیم و بعد نقد و بررسی. كدامیك از این نظریات صحیح است، كدام ناصحیح؟ و یا یك نظریه ممكن است قسمتی از آن صحیح باشد و قسمتی ناصحیح.

---

[1] - . اعراف/199