اگر انسان منِ واقعی خودش را بشناسد به صورت یك شخص و یك وحدت
واقعی
[1]، اگر انسان «خود» ش را بشناسد آن را به صورت یك حقیقت ثابت در این
مجموعه آثار شهید مطهری . ج22، ص: 600
طبیعت سیّال می بیند، و بعد می بیند عالم هم كه یك جریان دائم است یك حقیقت
هست كه وحدت آن را حفظ كرده. خورشید، ماه، ستارگان و زمین، اگر به طبیعت
خود اینها نگاه كنیم، دائما در حال عوض شدن هستند. ولی یك حقیقت هست كه
آن حقیقت است كه حافظ عالم است. همین طور كه این «من» حافظ بدن است و
بدن وحدت خودش را به خاطر او حفظ كرده و شخصیت بدن به شخصیت واقعی
روح و روان انسان است، شخصیت عالم هم به شخصیت آن حقیقت ماوراءالطبیعی
تغیّرناپذیر است. ملاّی رومی می گوید:
خلق را چون آب دان صاف و زلال
واندر آن تابان صفات ذوالجلال
گشت مُبدَل آب این جو چند بار
عكس ماه و عكس اختر برقرار
[1] - . نه این حرف مهملی كه می گویند: «من» یعنی یك سلسله تصوراتی كه پشت سر یكدیگر هستند. من خیال می كنم كه یك چیز هستم، من میلیونها چیز هستم. اصلاً منِ این ساعت غیر از منِ آن ساعت است. «من» یعنی یك مجموعه تصورات پشت سر همدیگر؛ مثل یك گلوله نخ كه آن را باز كنند، كه غیر از گلوله نخ چیزی نیست. انسان یعنی این مجموعه تصورات. كسی كه چنین سخنی می گوید «خود» ش را نشناخته است.