.

یكی از ارزشهای انسانی كه اسلام آن را صدرصد تأیید می كند، عبادت است.

عبادت به همان معنی خاصش مورد نظر است [1]؛ یعنی همان خلوت با خدا، نماز، دعا، مناجات، تهجّد، نماز شب و مانند آن كه جزء متون اسلام است و از اسلام حذف شدنی نیست.

عبادت یك ارزش واقعی است ولی اگر مراقبت نشود، جامعه به حد افراط به سوی این ارزش كشیده می شود؛ یعنی اساساً اسلام فقط می شود عبادت كردن، فقط می شود مسجد رفتن، نماز مستحب خواندن، دعا خواندن، تعقیب خواندن، غسلهای مستحب بجا آوردن، تلاوت قرآن. اگر جامعه در این مسیر به حد افراط برود، همه ی ارزشهای دیگر آن محو می شود، چنانكه می بینیم در تاریخ اسلام چنین مدّی در جامعه ی اسلامی پیدا شده و حتی در افراد چنین مدّی را می بینیم. افراد صددرصد بی غرض كه هیچ نمی شود آنها را متهم كرد، به این وادی افتاده اند و وقتی به این جاده كشیده شدند دیگر نمی توانند تعادل را حفظ كنند. چنین شخصی نمی تواند [بفهمد] كه خدا او را انسان آفریده و فرشته نیافریده است. اگر فرشته بود، باید از این راه می رفت. انسان باید ارزشهای مختلف را به طور هماهنگ در خود رشد دهد.

به پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله خبر دادند كه عده ای از اصحاب غرق در عبادت شده اند.

ناراحت و عصبانی به مسجد تشریف آورد و فریاد كشید: ما بالُ اَقْوامٍ؟ چه می شود گروههایی را؟ چه شان است؟ (تعبیر مؤدبانه ای است، كأنه می گوییم چه مرضی دارند؟ ) شنیده ام چنین افرادی در امت من پیدا شده اند. من كه پیغمبر شما هستم این طور نیستم؛ هیچ وقت همه ی شب تا صبح را عبادت نمی كنم، قسمتی از آن را استراحت می كنم، می خوابم. من به خاندان و همسران خود رسیدگی می كنم، هر روز روزه نمی گیرم، بعضی روزها روزه می گیرم، روزهای دیگر را حتماً افطار می كنم. كسانی كه این كارها را پیش گرفته اند، از سنت من خارج اند. پیغمبر وقتی احساس می كند یك ارزش از ارزشهای اسلامی سایر ارزشها را در خود محو می كند، یعنی جامعه ی اسلامی به یك طرف مد پیدا كرده است، شدیداً با آن مبارزه می كند.

عمرو بن عاص دو پسر دارد: یكی به نام محمّد كه تیپ پدرش است، یعنی اهل دنیا و مادی و دنیاپرست است، و دیگری به نام عبداللّه كه نسبتاً پسر نجیب تری است. همیشه در مشورتهایی كه پدر با دو پسرش می كرد، عبداللّه پدر را دعوت به جانب علی علیه السلام می كرد و آن پسر دیگر به پدر می گفت: خیری از علی نمی بینی، برو طرف معاویه. یك وقت پیغمبر به عبداللّه رسید و فرمود: چنین به من خبر داده اند كه شبها تا صبح عبادت می كنی و روزها روزه می گیری. گفت: بله یا رسول اللّه. فرمود:

ولی من چنین نیستم و قبول هم ندارم و این كار درست نیست؛ این كار را ترك كن.

گاهی جامعه به سوی زهد كشیده می شود. زهد خودش حقیقتی است، قابل انكار نیست، یك ارزش است و دارای آثار و فواید. محال و ممتنع است كه جامعه ای روی سعادت ببیند یا لااقل آن را بتوانیم جامعه ی اسلامی بشماریم در حالی كه در آن جامعه این عنصر و این ارزش وجود نداشته باشد. اما می بینید گاهی همین ارزش، جامعه را به سوی خود می كشد؛ دیگر همه چیز می شود زهد، و غیر از زهد چیز دیگری نیست.

---