یك وقت هم سراغ علی علیه السلام می روید، هنگامی كه از كار مردم فارغ شده است؛ اوست و خدای خودش، اوست و خلوتش، اوست و راز و نیازهای عاشقانه و عابدانه اش [1]. باز هم خوشبختانه در نهج البلاغه است، آنجا كه می گوید: اَللّهُمَّ اِنَّكَ آنَسُ الْآنِسینَ لِاَوْلِیائِكَ خدایا تو از هر انیسی برای اولیای خودت انیس تر هستی؛ یعنی با هیچ انیسی مانند تو انس نمی گیرم، انیس من تویی. وقتی با هركه غیر از تو هستم، با انیسی نیستم، تنها هستم؛ فقط وقتی با تو هستم حس می كنم كه با كسی هستم. وَ اَحْضَرُهُمْ بِالْكِفایَةِ لِلْمُتَوَكِّلینَ عَلَیْكَ كسانی كه به تو اعتماد كنند می بینند از هركس دیگر حاضرتری، برای اینكه به سراغ كسانی كه به تو اعتماد می كنند می روی. تُشاهِدُهُمْ فی سَرائِرِهِمْ وَ تَطَّلِعُ عَلَیْهِمْ فی ضَمائِرِهِمْ وَ تَعْلَمُ مَبْلَغَ بَصائِرِهِمْ خدایا! تو دوستان و عاشقانت را در آن سرّ ضمیرشان مشاهده می كنی و از باطن ضمیرشان آگاهی؛ به مقدار عرفان و بصیرت آنها عالم و آگاهی و می دانی كه اینها در چه حد از بصیرت هستند. فَاَسْرارُهُمْ لَكَ مَكْشوفَةٌ وَ قُلوبُهُمْ اِلَیْكَ مَلْهوفَةٌ [2]اسرارشان پیش تو پیداست و دلهاشان به سوی تو در پرواز است.

دعای كمیل را كه دعای علی علیه السلام است، در شبهای جمعه بخوانید. این دعا از نظر مضمون در اوج عرفان است؛ یعنی شما از اول تا آخر این دعا را كه بخوانید، نه دنیا در آن پیدا می كنید و نه آخرت (مقصودم از آخرت همان بهشت و جهنم است) .

چه می بینید؟ مافوق دنیا و مافوق آخرت: خدا، روابط یك بنده ی خالص و پرستنده و واله و شیدا نسبت به ذات اقدس الهی، یعنی حقیقت عبادت، و خودش هم می گوید عبادت حقیقی همین است. ببینید علی علیه السلام در دعای كمیل با خدای خودش چگونه راز و نیاز و مناجات می كند! ببینید زین العابدین علیه السلام در سحرهای ماه رمضان در دعای ابوحمزه چگونه با خدای خود راز و نیاز و مناجات می كند! این، قدم اول مسلمانی ماست. قدم اول ما این است كه به خدای خود نزدیك شویم و با نزدیك شدن به خدای خودمان است كه سایر مسئولیتهایمان و از آن جمله مسئولیتهای اجتماعی را می توانیم به خوبی انجام دهیم. كوشش كنیم كه این گرایشهای یكجانبه را- كه همیشه اسلام دچار درد گرایشهای یكجانبه ی ملت خودش بوده است- كنار بگذاریم، تا دین دچار بیماری گرایش یكجانبه نشود.

ارزش عبادت را هرگز كم نگیریم.

در لحظات آخر كه امام صادق علیه السلام در حال رفتن بودند، دستور دادند همه ی خویشان نزدیك را جمع كردند. چشمهایشان را برای آخرین بار باز كردند و یك جمله گفتند و رفتند. جمله این بود كه: لَنْ تَنالَ شَفاعَتُنا مُسْتَخِفّاً بِالصَّلوةِ [3] شفاعت ما شامل كسی كه نماز را كوچك بشمارد، نمی شود

---