من مطلبی را در مسجد جاوید گفتم كه برای توضیح باز در اینجا تكرار می كنم. در یكی از آن جلسات درباره ی این جمله ای كه اخیراً به نام امام حسین علیه السلام معروف شده كه: اِنَّ الْحَیاةَ عَقیدَةٌ وَ جِهاد عرض كردم كه در هیچ مدركی از مدارك اسلامی چنین جمله ای از امام حسین علیه السلام نقل نشده است، بنابراین سند ندارد. این جمله معنایش هم درست نیست و با منطق امام حسین جور در نمی آید. منطق اسلام این نیست كه زندگی این است كه انسان یك عقیده ای داشته باشد و در راه عقیده اش جهاد كند. در اسلام صحبت عقیده نیست، صحبت «حق» است. زندگی این است كه انسان حق را پیدا كند و در راه حق جهاد كند. این مسئله كه در راه عقیده باید جهاد كرد، یك فكر فرنگی است كه بعدها در میان مسلمین به صورت این شعر آمده است:

من می خواهم این مطلب را عرض كنم- چون دیدم چند نفر از جوانان دلشان می خواهد كه این جمله از امام حسین باشد و خوششان نیامده است كه من گفتم این جمله از امام حسین نیست- كه ما برای نسل جوان این احترام را نسبت به نسل گذشته قائل هستیم كه آنان را حقیقت جو می دانیم، نه متعصب در عقیده ای كه- ولو بدون دلیل- پیدا كرده است. اولاً اگر بنا شود نسل جوان این طور باشد كه اگر یك چیزی در كلّه اش رفت، نشود آن را بیرون آورد و اگر بدون هیچ دلیل و منطقی چیزی را گفت، نشود با او درباره ی عقیده اش حرف زد، این نسل هم مانند نسل كهن می شود؛ منتها شما از این جمله خوشت آمده و او از جمله ی دیگری خوشش آمده؛ او بی دلیل به عقیده ی خودش چسبیده، شما هم بی دلیل به عقیده ی خودت چسبیده ای.

ثانیاً شما عجالتاً از زبان دوست خودتان می شنوید كه این جمله نه منطقاً با اسلام تطبیق می كند و نه در هیچ كتابی مدرك و سندی دارد. حال فرض كنیم یك آدمی از مخالفان و دشمنان شما، یك آدم غیر مسلمان كه انسان واردی باشد، به شما كه دائماً می گویید جمله ی اِنَّ الْحَیاةَ عَقیدَةٌ وَ جِهادٌ را امام حسین گفته است، بگوید:

هرچه كه امام حسین گفته است، لابد مدرك و سندی در كتابی دارد؛ امام حسین در كجا این سخن را گفته است؟ شما كه پیدا نمی كنید. بعد می آیید سراغ من، می گویید:

این جمله ی اِنَّ الْحَیاةَ عَقیدَةٌ وَ جِهادٌ در كجاست؟ زود به من نشان بده، می خواهم مدركش را به یك آدم مخالفی كه با او مباحثه كرده ام نشان دهم. آن وقت من به شما می گویم: این جمله در هیچ كتابی وجود ندارد. به من خواهید گفت: پس چرا تا به حال به من نگفتید؟ شما كه همیشه می دیدی ما این حرفها را می زنیم، چرا یك بار به ما نگفتی این جمله از كلمات امام حسین نیست كه ما این اشتباه را نكنیم؟ همان وقت، مثل شمایی به مثل منی حمله خواهید كرد كه شما چرا اینقدر سكوت كردید، نگفتید و نگفتید تا وقتی كه ما در مقابل دشمن گرفتار شدیم و محكومششدیم؟ حالا داری به ما می گویی كه چنین جمله ای نیست؟ ! .

ثالثاً اگر شما از جنبه ی حماسی شیفته ی این جمله هستید، امام حسین علیه السلام جمله هایی صد درجه بالاتر از این جمله دارد. آیااِنَّ الْحَیاةَ عَقیدَةٌ وَ جِهاد بالاتر است یا همین جمله ای كه خواندم: مَوْتٌ فی عِزٍّ خَیْرٌ مِنْ حیاةٍ فی ذُلٍّ؛ كدام یك بهتر است؟ آیا این جمله بهتر است یا جمله ی روز عاشورای امام حسین علیه السلام كه فرمود:

آیا این جمله بالاتر است یا همان جمله ی دیگر روز عاشورای امام حسین علیه السلام كه فرمود:

اَلا وَ اِنَّ الدَّعِیَّ ابْنَ الدَّعِیِّ قَدْ رَكَزَ بَیْنَ اثْنَتَیْنِ بَیْنَ السِّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، یَأْبَی اللّهُ ذلِكَ لَنا وَ رَسولُهُ وَ الْمُؤْمِنونَ وَ حُجورٌ طابَتْ وَ طَهُرَتْ. .

آیا آن جمله بالاتر است یا جمله ای كه در خطبه اش فرمود: مَنْ كانَ باذِلاً فینا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطِّناً عَلی لِقاءِ اللّهِ نَفْسَهُ فَلْیَرْحَلْ مَعَنا فَاِنّی راحِلٌ مُصْبِحاً اِنْ شاءَ اللّهُ تَعالی [2]و دهها جمله ی دیگر؟ .

ما كه در فقر شعار نیستیم. اگر ما مردمی بودیم كه در فقر این جور شعارها بودیم، یعنی شعارهای زنده ی حماسی نداشتیم، اگر می گفتند جمله ای از امام حسین است می گفتیم حال كه ما از خودمان چیزی نداریم، یك جمله ی دیگر را- العیاذباللّه- به نام امام حسین می گوییم. ما هیچ دچار فقر شعار نیستیم. آنقدر از خود امام حسین، از پدر امام حسین، از برادر امام حسین، از مادر امام حسین، از فرزندان امام حسین شعارهای زنده داریم كه دنیا باید بیاید از ما قرض كند. ما چرا برویم شعار مردم، آنهم شعار نادرست مردم را قرض كنیم؟ ! شایسته نیست نسل جوان تعصب بورزد.

باز هم می گویم: اگر واقعاً كسی این جمله را پیدا كرد [3]، من قول می دهم كه بالای همین منبر بیایم و بگویم كه من اشتباه كردم. ولی ما باید مستند حرف بزنیم، نه همین طور غیر مستند یك چیزی را بگوییم. باز در این زمینه ها مطالب زیادی داریم كه چون وقت گذشت، ناچارم عرایض خودم را در همین جا خاتمه بدهم.

پس این هم خودش یك نقد دیگری با محك اسلام بود كه در ادبیات صوفیانه ی ما، در مسئله ی جهاد نفس آنچنان پیش رفته اند كه ضمناً عزت و كرامت نفس هم پایمال شده است و وقتی با معیار اسلام بسنجیم، باید این قسمت را اصلاح كنیم.

---